De bewust onbekwame moeder

Door een vervelend voorval op school werd ik vorige week met mijn neus op de feiten gedrukt. Ben ik mij er eigenlijk wel bewust van wat mijn kind online uitspookt? En moet ik daar niet veel meer bovenop zitten? Het is niet de eerste keer dat ik schrik… na een logeerpartijtje bleek dat onze dochter met een ander meisje voor de gein had zitten googelen op alles wat met seks te maken had. En wat ik in de geschiedenis terug zag, waren véél te expliciete beelden voor meisjes van 8…

Had ik dit vóór kunnen zijn?

In dit soort situaties bekruipt me telkens de vraag: had ik dit vóór kunnen zijn? Je kunt natuurlijk een hoop voorkomen door dingen te verbieden: zorgen dat je kinderen niet online kunnen, een filter op internet zetten, zorgen dat ze voor hun 12^e geen smartphone krijgen, niet op social media mogen. Maar ja, vroeg of laat zullen ze het toch moeten leren. En ze leren het alleen maar door het te doen.

Vallen en opstaan

Ik vind vrijheid een groot goed, voor mijzelf en voor anderen: kinderen moeten in vrijheid opgroeien en zelf dingen ontdekken, zelf hun neus stoten, zelf vallen en weer opstaan. Als ik constant over hun schouder heen kijk en commentaar geef om erger te voorkomen, ontneem ik ze een hoop leerervaringen. Maar ja. Ergens moet je je kind ook behoeden voor te grote schade. Je blijft toch ook in de buurt als je peuter voor het eerst dat hoge klimrek op klautert.

Leren, leren, leren

Ik moet denken aan de training Ik Leer Leren, die ik aan kinderen geef. Daar ligt veel nadruk op het leren van nieuwe vaardigheden. Een kind heeft al zoveel geleerd in het leven (lopen, praten, fietsen…): het schijnt dat je de helft van alles wat je weet, geleerd hebt in je eerste vijf levensjaren! Bij het groter worden leer je wat mensen van je verwachten, welke sociale regels er zijn, je leert hoe je je huiswerk inplant, je leert nieuwe schoolvakken, pianospelen, voetballen… telkens draait het om het leren van nieuwe vaardigheden.

En bij het leren van nieuwe dingen, gaan we altijd deze 4 stappen door, van 4 naar 1, het ‘vierstaps leerproces’:

1. Onbewust bekwaam: je kunt het zonder erbij na te denken
2. Bewust bekwaam: je kunt het als je goed je best doet
3. Bewust onbekwaam: je beseft dat je het (nog) niet kunt
4. Onbewust onbekwaam: je weet niet dat je het niet kunt

Bewust bekwamen

Onze zoon miste de kennis van enkele regels, waarvan ik niet wist dat hij ze al nodig had. We waren in feite allebei onbewust onbekwaam. Hij wist niet dat wat hij deed niet mocht en ook niet waarom het schadelijk was. Vervolgens brak er toch wel een hel/rel los, van onze kant en vanuit school, waardoor hij besefte dat het verkeerd was geweest. Nu hij weet wat we verwachten, en nu de regels helder zijn uitgelegd, kan hij zich ‘bewust gaan bekwamen’: oefenen om het voortaan anders te doen. En uiteindelijk hoop ik dat hij op dit vlak ook onbewust bekwaam zal zijn. Net zoals hij heeft leren fietsen.

Wat moet je kind nog leren?

En zo gaat het met alle zaken waar je kind zich anders gedraagt dan jij verwacht: bedenk eens wat je kind nog moet leren? Dat is de eerste vraag die ik als kindercoach aan ouders stel. En dan bekijken we waar het kind staat in dit leerproces: in welke van de 4 stappen? Het zal je helpen om de moed erin te houden. De meeste frustratie (bij zowel ouder als kind) zit tussen 3 en 2: dat je bewust bekwaam bent, maar toch iets fout doet (bewust onbekwaam). Je weet hoe je een goede penalty schiet, maar het lukt niet. Of je wéét wat de afspraak is, maar toch doe je het niet. Je zakt weer even terug naar bewust onbekwaam, fase 3. En dan is het belangrijk om voor ogen te houden (of om je kind te leren) dat je met alsmaar oefenen vanzelf dichter bij die bovenste stap komt. Zo doen we dat immers zelf ook!

Wat moet ik zelf nog te leren?

De ervaring van afgelopen week was erg leerzaam ook voor mij: ik was onbewust onbekwaam op het gebied van social media opvoeding: ik wist niet dat ik daar meer tijd in had moeten stoppen. Toen ik ontdekte wat er gebeurd was, voelde ik me bewust onbekwaam. Dat is misschien nog wel een vervelender fase: je wéét dat je iets niet goed doet!

Automatisme

Inmiddels zijn we met de inhaalslag begonnen, en ben ik ánders gaan handelen dan ik voorheen deed: ik ben mij nu bewust aan het bekwamen (fase 2). En af en toe zal er wel weer iets gebeuren, waardoor ik me weer even onbekwaam voel (fase 3): met alle nieuwe ontwikkelingen en het ouder worden van je kind, loop je soms opeens achter de feiten aan. Als mijn nieuwe manier van handelen (meekijken, controleren, gesprek aangaan) een automatisme wordt, dan ben ik op dit vlak onbewust bekwaam geworden. Dan is het tijd voor de volgende uitdaging!