Frustratie bij het leren

Ik was met onze dochter (8) kerstfrutsels aan het maken. We moesten lintjes door een klein gaatje halen, en dat viel niet mee. Ik deed voor hoe het mij lukte, en liet haar de volgende doen. Meteen dikke tranen, omdat het haar niet lukte “Je zíet toch dat ik het niet kan?” en ze gaf het op. En zo gebeurt het ons ook wel eens, als iets niet gaat zoals we willen. Als je dan een beetje onzeker bent, of heel perfectionistisch, dan kun je zomaar de denken: “Ik kap ermee, ik had er niet aan moeten beginnen”.

Dit blog in de serie NLP-vooronderstellingen gaat over:

 Er bestaat geen mislukking, alleen feedback

Vierstaps leerproces

Bij het leren van nieuwe dingen doorlopen we we 4 fases:

1. Onbewust onbekwaam
2. Bewust onbekwaam
3. Bewust bekwaam
4. Onbewust bekwaam

Leren lopen

Neem als voorbeeld een baby die nog niet kan lopen. In fase 1 ben je onbewust onbekwaam, je weet nog niet dat je het niet kunt. Met een maand of 6 zie je iedereen om je heen lopen, maar jij kunt het niet. Je bent bewust onbekwaam: je weet dat je het niet kunt. Dan ga je oefenen, je staat, je valt, je trekt je weer omhoog, je zet een stapje langs de tafel. En opeens lukt het! Je bent bewust bekwaam. Het kost je nog wel veel moeite en frustratie. Je schippert nu tussen fase 2 en 3 (bewust onbekwaam en bewust bekwaam). Tot je er op een dag niet meer bij nadenkt: je dóet het gewoon. Je bent onbewust bekwaam geworden, fase 4. Of het nu gaat om leren lopen, fietsen, autorijden, of leren hoe je een lintje door een gaatje doet, je doorloopt áltijd deze fases.

Frustratie overwinnen

Het lastigst is de fase dat het nog niet lukt. Dat is waar onze dochter tegenaan liep met haar lintje. Hoe krijg je nu jezelf of je kind zover om het toch te blijven proberen? Ga consequent uit van: “Er bestaat geen mislukking, alleen feedback”. Het resultaat dat je kreeg is feedback over hoe je het hebt uitgevoerd: ‘zo lukt het blijkbaar niet, probeer het op een andere manier’. Vaak komen er oude niet-helpende stemmetjes in je op als: ‘zie je wel, ik kan het niet!’ en die maken je verdrietig. Negeer deze en blijf bij de feiten: blijkbaar heb je het niet helemaal op de juiste manier gedaan en moet je het anders doen. Hak het proces waar je mee bezig bent in stukjes en onderzoek waar het niet goed gaat. En vraag je dan af: wat kan ik bij dit stapje ánders doen, zodat ik een beter resultaat bereik?

Je kind begeleiden

Met deze tips kun je je kind nog extra begeleiden:

• Leg uit dat je veel kunt leren van je fouten. Noem daarbij een paar voorbeelden uit je eigen ervaring. Je geeft dan meteen de boodschap door dat iedereen fouten maakt.
• Moedig je kind aan om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Mijn dochter verweet mij boos: ‘Je zíet toch dat ik het niet kan!’ alsof ik haar niet in deze situatie had moeten brengen. Benoem de frustratie en blijf je vertrouwen uiten dat ze het wel gaat leren: ‘Ik weet zeker dat het je met een beetje oefenen gaat lukken’.
• Neem de taak niet over, want dan bevestig je het signaal dat het kind het niet zelf kan leren. Blijf in plaats daarvan aanmoedigen om te blijven oefenen.
• Geef een compliment als je kind zich inspant om over tegenslagen heen te komen. ‘Wat knap dat je toch hebt doorgezet, terwijl je het helemaal niet meer zag zitten’.

Zelf doen

Kijk naar waar je kind behoefte aan heeft. Ik liet onze dochter even alleen met haar frustratie en ben ergens anders gaan zitten. Even later kwam ze me laten zien hoe het haar gelukt was. Blijkbaar maakte mijn aanwezigheid de situatie extra frustrerend. Ze had gewoon even de ruimte nodig om alleen te oefenen. Bovendien deed ze het op een andere manier dan de mijne. Ik glimlachte… mijn eerste woorden waren vroeger ook: ‘Zelf doen!’.