Hoe meer ik leer over de werking van ons brein, hoe meer ik me verbaas hoezeer alles met elkaar verbonden is. En hoe groot de invloed van je hersenen is op je lijf, en andersom. Natuurlijk weten we allemaal dat je van mentale problemen (bv stress) lichamelijke problemen kan krijgen. Maar als je naar de ontwikkeling van het brein vanaf de conceptie kijkt, gaat het nog veel en veel verder. De ontwikkeling van de hersenen van een baby stimuleert het aanleren van fysieke bewegingen, en door die bewegingen kan de ontwikkeling van de hersenen weer verder gaan. Daar zijn vaste patronen voor ontdekt. In dit blog lees je daar meer over, en wat reflexintegratie daarbij kan betekenen.
Het begint al in de baarmoeder
Al in de baarmoeder maakt een baby reflexmatige bewegingen. Ze gaan gewoon vanzelf: bv 12 weken na de conceptie ontstaat er een reflex dat ervoor zorgt dat als de baby het hoofdje naar voren buigt, de armen en benen buigen. En een paar weken later ontstaat er een reflex dat zorgt dat als het hoofdje naar links draait, de linkerarm en het linkerbeen zich strekken; draait het hoofdje naar rechts, dan buigen de linkerarm en been weer, en strekken de rechterarm en been zich. Er zijn ook reflexen die tijdens of na de geboorte ‘wakker’ worden.
De bedoeling van deze reflexen, is dat de hersenen leren hoe het lichaam deze beweging maakt. Dat kan een aantal weken of maanden duren. En als het brein de beweging ‘snapt’, en ook bewust kan uitvoeren, dan stopt het reflex. Het heeft zijn werk gedaan en is niet meer nodig.
Wat is de functie van die reflexen?
Elk reflex heeft niet alleen een functie op het gebied van het aansturen van bv armen en benen, maar ook een motorische. De baby krijgt bijvoorbeeld besef van links en rechts, boven en onder, zijn plek in de ruimte en balans. Bij al die bewegingen oefenen de ogen met switchen tussen ver weg en dichtbij kijken, ze leren goed samenwerken. In de hersenen worden daarmee weer nieuwe verbindingen aangemaakt. En die nieuwe verbindingen kunnen weer nieuwe reflexen ‘wakker’ maken, die weer voor het aanleren van nieuwe bewegingen zorgen. Bijvoorbeeld kruipen is een zeer complexe beweging, die een kind pas kan maken als het al bepaalde fases van ontwikkeling doorlopen heeft.
Het mooiste zou zijn als al die reflexen hun taak goed hebben gedaan. Dan is het brein optimaal ontwikkeld en is het kind leerrijp om alle schoolse vakken te leren (lezen, schrijven, rekenen). Vaak blijken er toch nog reflexen actief te zijn, die het leren belemmeren. Ook volwassen mensen kunnen nog last hebben van actieve reflexen. Ze hebben er wel mee leren leven, maar dat kost enorm veel spanning en aanpassingsvermogen voor de spieren, waardoor weer ‘vage’ pijnklachten kunnen ontstaan.
reflexintegratie bij leerproblemen
Kinderen met problemen op school (concentratie, impulsief gedrag, moeite met lezen, slechte handmotoriek) blijken nog last te hebben van actieve reflexen. Met eenvoudige testjes is dit te ontdekken. Gewoon door het kind te vragen om bv twee armen naar voren te strekken, en het hoofd naar links en rechts te draaien: lukt het om je armen stil te houden, of bewegen ze mee? Als ze meebewegen, al is het maar een beetje, zit daar nog een actief reflex. En dat betekent dat ergens in de hersenen een stukje ontwikkeling in leerrijpheid nog op gang moet komen, maar gestagneerd is.
Daarom is het zo van belang dat jonge kinderen véél bewegen en véél spelen, bouwen, balanceren, springen, rennen, en stoeien. Dat zorgt ervoor dat de hersenen goed gerijpt zijn voordat ze leren lezen en schrijven.
RMT rythmical movement training
Reflexintegratie zorgt ervoor dat actieve reflexen tot rust komen. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. Zelf werk ik met RMT: Rythmical Movement Training. Ouder en kind leren oefeningen die ze thuis kunnen doen, oefeningen die het brein weer een zetje geven in de verdere ontwikkeling. De oefeningen lijken nog het meest op bewegingen die een baby maakt, zachte schommelbewegingen. Het is niet gek dat juist díe oefeningen werken, want de baby maakte ze niet voor niets. Het enige dat je doet met het oudere kind of de volwassene, is het lijf en het brein daaraan te helpen herinneren.
Kinderen vinden de oefeningen vaak heerlijk rustgevend. En binnen een paar weken of maanden zie je het resultaat: bepaalde bewegingen gaan opeens soepeler. Het kind zit opeens rechter, de motoriek wordt beter, het gedrag verbetert, en ook lezen, schrijven en concentreren gaan beter.
Eerst de basismotoriek, dan pas is het kind leerrijp
Een grote denkfout die tegenwoordig veel gemaakt wordt bij leerproblemen, is dat je extra moet oefenen en nog meer cognitieve input geven, hopend dat het dan wel lukt bij het kind. Maar eigenlijk zou je bij leerproblemen eerst moeten kijken hoe het kind beweegt, of er iets gestokt is in de motorische ontwikkeling. Als dát probleem verholpen is, dan zorgen de hersenen automatisch dat de ontwikkeling verder gaat zoals bedoeld was. En dan worden er verbindingen aangemaakt, die al die het cognitieve leren weer gemakkelijker maken.
En dat is het bijzondere van ons brein, dat je met het fixen van een bepaald probleem, een stagnatie, als een soort kettingreactie de verdere ontwikkeling ook weer in gang zet!
Ben je benieuwd of jouw kind nog last heeft van reflexen? Neem dan even contact met me op, dan kan ik je een checklist sturen zodat je zelf al wat inzicht krijgt of het kan helpen.