Ik maak me niet snel boos. Maar als kinderen in groep 7 elkaar gaan opfokken over het voorlopig schooladvies, dan vind ik dat echt diep-en-diep-triest. Hoe hebben we deze situatie als volwassenen gecreëerd?
De afgelopen week zag ik op social media berichtjes van ouders met foto’s van de uitslag doorstroomtoets: “Wat denken jullie welk advies we volgende week gaan krijgen?”. Hou op zeg! Met daarbij soms de uitleg: “Mij maakt het niet uit, elk niveau is prima, maar mijn dochter wil persé naar het vwo. Het speelt enorm bij haar in de klas”. Hoe hebben we het voor elkaar gekregen dat 10-jarigen persé naar het vwo willen?
Het is niet allemaal de schuld van ouders, of van scholen, het is gewoon het systeem waarin we leven. En ik snap ook wel dat je als ouders nieuwsgierig bent naar het advies. Je wilt ook gewoon kijken welke school het gaat worden, en of het die ene kan worden die zo leuk is, waar je kind zo graag heen wil. En toegegeven, je wilt eruit halen wat erin zit.
Maar toch, zo vergroten we de druk op het goed maken van Citotoetsen, IEP-toetsen en aanverwanten, en dat doen we al vanaf groep 6: ‘want dan tellen ze al mee’.
Grieks en Latijn
Hoe kunnen we dit gestress stoppen, als maatschappij? Waarom zijn kinderen van 10-11 jaar bezig met een advies dat ze pas over een jaar in groep 8 definitief krijgen?
Ik hoor ze ook in mijn praktijk: “Hij wil zó graag naar het gymnasium”. Ze weten amper wat Grieks of Latijn is, waarom wil een kind dat zo graag? Waar komt dat vandaan?
Begrijp me niet verkeerd, ik heb ook gymnasium gedaan en vond het leuk, vooral Latijn. Mijn vader doceerde zelfs de klassieke talen, dus ook bij mij komt er iets uit dat familiesysteem. Daarom snap ik het wel. Het geeft extra uitdaging aan leerlingen die dat willen. Als het maar niet alleen om de status gaat, ‘want dat is het hoogste’. Op het gymnasium heb je in de 3e klas enorm veel vakken, veel toetsen, veel lesuren, en kun je echt veel druk voelen, je leeft van toets naar toets naar toets. Je moet écht veel motivatie en discipline hebben om hier goed doorheen te komen. Gelukkig wordt het na de profielkeuze dan wat beter.
Boos op de juf
Al dat gestress in groep 7 en 8 geeft ook stress op latere leeftijd, dat is waarom het me raakt. De helft van de kinderen met faalangst in mijn praktijk doet VWO. Hun hele identiteit zit vaak gekoppeld aan hun cijfers en resultaten. Ze hebben meestal ook nog iets te leren rondom het doorzetten, het ‘leren leren’. Als ik met ze werk, dan gaan we ook op zoek naar eerdere stressvolle ervaringen in het leven, naar het moment waar het ontstaan is. Je wordt toch meestal niet geboren met de behoefte om hoge cijfers te halen.
Via EFT bijvoorbeeld help ik het brein associëren naar eerdere keren of zelfs de eerste keer. En vaak komen we in groep 7 of 8 terecht: “Mijn ouders waren echt boos op het advies dat de juf gaf, ze gingen ruzie met de juf maken waar ik bij zat”. Of: “Ik wilde zó graag havo en geen mavo, dat ik wekelijks naar bijles ging”.
"Hoor ik hier wel?"
De stress komt niet alleen bij VWO-leerlingen voor, ook kinderen die bijvoorbeeld op randje kader/mavo zaten en daar een hele strijd over hebben gehad op de basisschool: goed presteren op je cito’s, bijles voor begrijpend lezen of rekenen, en yes, het gewenste niveau is gehaald. Of ze gaan van 1 mavo naar 2 havo. Wat er dan soms gebeurt, is dat er onbewust een stemmetje in iemands hoofd komt met ‘Hoor ik hier wel?’, ‘Klopt het wel wat ze van me denken?’. Al dat denken in niveaus geeft onbedoeld stress bij ouders en bij kinderen.
Wat is dan de oplossing?
Het lastige van dit blog is dat ik geen kant en klare oplossing heb. Het is ook niet zo dat het aan de ouders ligt, of aan de leraren, het is echt gewoon deze maatschappij van presteren en winnen. We kunnen de schoolniveaus afschaffen, maar dat is wel erg radicaal en ik denk niet dat dát de oplossing is. We kunnen de bepaling van het schoolniveau later doen, bijvoorbeeld in de 3e klas middelbare school, en zo dus een soort ‘middelschool’ creëren. Maar dan is er vast ook een groep kinderen die zich daar dood verveelt, omdat die 8 jaar basisschool al erg genoeg waren. Twee jaar brugklas vind ik nog wel een mooie tussenoplossing. Dan zijn de hersenen van die kinderen net wat meer gerijpt en hebben ze al wat meer rust in hun lijf.
Kunnen we dit even vanaf groep 1 uitleggen?
Maar eigenlijk zit de oplossing er vooral in dat we het als ouders allemaal niet zo erg vinden, wat er ook uit komt, uit dat schooladvies. Dat kinderen van jongs af aan horen dat alles prima is, dat ze zoveel meer zijn dan hun schoolniveau en cijfers. Dat er niet zo’n focus op de citotoetsen is.
Eigenlijk vooral dat ‘hoger’ niet ‘beter’ is, maar dat elk kind iets doet dat op dat moment het beste past. Dat elke school, van welk niveau ook, aantrekkelijk is voor ouder en kind. Dat schoolniveaus niet gaan over winnen of verliezen. Kunnen we dat vanaf groep 1 ook uitleggen aan de kinderen in de klas?
