We gunnen onze kinderen allemaal meer zelfvertrouwen, maar in de praktijk valt het niet altijd mee en raken ze van veel dingen gespannen.
Eigenlijk maken we als mensen twee grote denkfouten die leiden tot faalangst:
- We stellen te hoge eisen aan onszelf en raken boos of verdrietig als we daar niet aan voldoen.
- We denken dat we gedachten kunnen lezen. We gaan dan uit van aannames die niet hoeven te kloppen.
In dit blog lees je meer over deze twee problemen en krijg je praktische tips om het zelfvertrouwen van je kind te vergroten.
1. We denken dat we gedachten kunnen lezen
Een veelvoorkomende denkfout bij mensen – met of zonder faalangst – is dat ze denken te weten wat anderen van ze denken. Zeker tieners zijn enórm bezig met wat andere mensen van hen vinden. Ze vullen het bij voorbaat al negatief in, zonder dat ze daar bewijs voor hebben.
Een voorbeeld: je zoon vertelt dat hij zich versprak tijdens een presentatie op school. Hij zegt: “Ze moeten lachen vonden me allemaal raar”. Deze gedachten geven z’n zelfvertrouwen een deuk, zelfs als er helemaal geen sprake is van negatieve reacties. Zelfs als mensen lachen als je je verspreekt, hoeft dat nog geen ‘uitlachen’ te zijn. Het zijn je eigen gedachten die je gek maken op zo’n moment.
Hoe kun je die gedachten helpen keren?
- Leer ze bewust te worden van hun gedachten en die te onderzoeken. Stel vragen zoals: “Hoe weet je dat zeker?” of “Heb je dat gevraagd aan iemand?” Dit helpt ze beseffen dat hun interpretatie misschien niet klopt.
- Laat ze helpende gedachten bedenken. Vraag: “Wat als ze het juist dapper
vonden dat je gewoon doorging?” “Wat als je bedenkt dat iedereen dit soort dingen lastig vindt en dat ze vast met je meeleven?“
Wat ik deze kinderen vooral meegeef is dat ze gaan voelen: “Het is niet ik-tegen-de-rest, we horen bij elkaar als groep en zijn hier allemaal aan het leren” - Focus op wat ze goed hebben gedaan. Zeg bijvoorbeeld: “Ik vond het
knap dat je rustig bleef toen je een fout maakte.” Zo help je weer aan het opbouwen van het zelfvertrouwen.
2. We hebben te hoge verwachtingen van onszelf
We verwachten soms onrealistisch veel van onszelf. Dat we dingen in één keer goed moeten doen, niet mogen falen. Dat we snellere of betere prestaties moeten leveren. Dat we dingen moeten bereiken en doelen moeten halen. Op zich niks mis met doelen, als het maar haalbare verwachtingen zijn.
Leerlingen die faalangstig gedrag laten zien, stellen vaak extreem hoge eisen aan zichzelf. Ze willen het perfecte cijfer halen, nooit een fout maken en altijd geliefd zijn. Als dit niet lukt, kan dit hun zelfvertrouwen aantasten en ervoor zorgen dat ze boos of teleurgesteld in zichzelf raken.
Hoe kun je die lat bij je kind verlagen?
Zeker kinderen die op de basisschool gewend waren negens en tienen te halen, kunnen op de middelbare school enorm schrikken als ze ‘maar’ een 7 halen. Hun identiteit was jarenlang die van ‘iemand met hoge cijfers’, en wie ben je dan nog, als je opeens in de middenmoot valt?
Kinderen met een ‘hoge lat’ moeten eigenlijk zichzelf opnieuw leren uitvinden: wie ben je nog meer, zonder al die cijfers en zonder goede prestaties?
Hier lees je tips voor ouders om aan dat zelfvertrouwen te werken
- Complimenteer hun inzet. Zeg bijvoorbeeld: “Ik zag hoeveel moeite je hebt
gedaan om je voor te bereiden.” Hierdoor leren ze dat inspanning belangrijker is dan het resultaat. - Normaliseer fouten maken. Deel voorbeelden van je eigen fouten en hoe die je hebben geholpen om te leren en groeien. Dit kan je tiener motiveren om hun
zelfvertrouwen op te bouwen, ook in moeilijke situaties. - Leg zelf ook geen nadruk op scoren en cijfers. Onbewust zijn we als ouders ook met ons eigen ego bezig als een kind een prestatie levert: we juichen bij hoge cijfers, we joelen van trots als er een doelpunt wordt gescoord. Als je kind hier gevoelig voor is, ga het dan vanaf nu anders doen. Vraag na een wedstrijd niet: “Heb je gewonnen?” “Hoeveel heb je gewonnen?”. Maar oefen jezelf om alles behalve op de score te focussen: “Hoe ging de wedstrijd? Heb je lekker gespeeld?”.
En wat betreft schoolcijfers: oefen jezelf om niet te gaan dansen bij een 9 en ook niet om te gaan zuchten of ook maar één wenkbrauw te bewegen bij een 5. “Een 9? Je had ook wel enorm hard geleerd, goed doorgezet!”. “Een 5? En, hoe voelt het? Valt het mee of tegen?”.
Zelfvertrouwen versterken: extra tips
Als ouder kun je elke dag opnieuw werken aan het vergroten van het zelfvertrouwen van je kind:
- Geef ze autonomie. Laat ze zelf keuzes maken en hun eigen problemen oplossen, zodat ze leren ontdekken dat ze het zelf in de hand hebben en dat ze in staat zijn te bereiken wat ze willen.
- Wees geduldig. Zelfvertrouwen groeit stap voor stap. Geef je kind de tijd om zichzelf te ontwikkelen. Juf Ank zei het zo mooi: “Gras groeit niet harder als je eraan trekt”.
- Zoek hulp indien nodig. Als je kind echt last van faalangst houdt, overweeg
dan begeleiding van een coach of therapeut. Hulp aan je kind, of hulp aan jou hoe je er het beste mee om kunt gaan.
Gratis hulp
Je kunt als ouders veel doen om je kind te helpen met het vergroten van zelfvertrouwen en het verslaan van faalangst.
Deze twee dingen krijg je alvast gratis:
- De Pubers met Faalangst podcast: elke week een nieuwe aflevering met tips voor ouders. Rondom zelfvertrouwen, leren leren, faalangst verslaan en nog veel meer.
- De Toolkit faalangst: een ebook met checklist en tips, een poster met ontspanningsoefeningen en een MP3 voor je kind om naar te luisteren.
Boek: Versla je faalangst
Begin 2025 is mijn nieuwste boek uitgekomen: Versla je faalangst! Op deze website lees je hier alles over, kun je een preview zien en ook bestellen: www.faalangstboek.nl
