Ze zit tegenover me, een eindexamenleerling. “In de brugklas zei een docent al tegen me: volgens mij heb jij faalangst. Ik weet nog hoe gek ik dat toen vond”.
“En in de tweede begon een andere docent er ook al over. Ik legde het naast me neer. Maar nu begin ik toch te denken dat ze gelijk hadden.”
Terwijl ze zo aan het vertellen was, vroeg ik me af: waarom zou zo’n docent zo’n opmerking maken? Alsof je het over een ziekte hebt, of een stoornis. Iets dat je ‘hebt’. Hoe goed bedoeld, je plant dan wel een zaadje in iemand hoofd dat niet helpend is. Want elk moment dat ze spanning voelt, gaat ze denken: “Zou het waar zijn?”.
Wat kun je beter zeggen?
Die docent had ook iets anders kunnen zeggen, meer richting een oplossing. Lees hier maar eens wat voorbeelden:
“Volgens mij heb je last van zenuwen bij je toetsen, zullen we eens kijken wat je daaraan kunt doen?”
“Het lijkt alsof je soms even schrikt als ik je de beurt geef. Wat zou je helpen om je daar iets rustiger bij te voelen?”
“Ik zie dat je wat nerveus bent om voor de klas te spreken. Wat zou jou helpen om je wat comfortabeler te voelen?”
“Ik zie dat je soms twijfelt aan jezelf als iets niet meteen lukt. Zullen we kijken naar manieren om daar wat sterker in te worden?”
“Ik merk dat je wat gespannen lijkt bij deze opdracht. Is er iets waar je mee zit, of iets waarmee ik je kan helpen?”
Sowieso is het bij al deze situaties helpend om ook even bij de leerling te checken of het klopt wat je hebt geobserveerd. Want het meisje over wie ik dit blog begon, herkende het zelf helemaal niet.
Faalangst is een gevoel van onmacht
Ik zie faalangst niet als iets dat je ‘hebt’ of bij je draagt. Ik zie faalangst als een gevoel van onmacht om met bepaalde situaties om te gaan. Terwijl je dat heel goed kunt oefenen en leren. Bijvoorbeeld leren omgaan met toetsen of presentaties. En je lijf leren kalmeren. En je hoofd leren leegmaken. Je hoge lat leren verlagen. Maar voor sommigen is het ook het leren om in actie te komen, in plaats van uit te stellen.
Ik ga ervan uit dat de meeste mensen zonder faalangst geboren zijn. Soms zijn kinderen wel wat angstiger van aard, vanuit hun genen of misschien ook door hoe hun prilste begin is gegaan (zwangerschap, geboorte). Ook de wisselwerking tussen kind en (angstige) ouders kan een rol spelen. Vaak ontstaat faalangst op de basisschool, als opeens alles gemeten en getoetst wordt. Kinderen worden ingedeeld in 1- 2- en 3-ster. Sommige kinderen mogen in het plusgroepje en anderen niet.
En dan komt in groep 7 en 8 dat schooladvies in zicht, met bijbehorende spanningen, gesprekken en Cito’s. Kinderen kijken bij elkaar wie er een hoger advies krijgt. Of ouders zijn er druk mee bezig. “Ik weet nog dat ik met mijn ouders bij de juf zat voor het schooladvies, en dat mijn vader ruzie ging maken met de juf”.
En ik zeg niet dat ouders niet kritisch mogen zijn over een schooladvies. Ik noem het hier vooral als voorbeeld dat kan bijdragen aan het beeld dat een kind heeft: “Ik moet beter presteren anders krijg ik niet het juiste advies”. En dat gevoel kan zomaar op z’n 17e nog een rol spelen, omdat destijds dat zaadje geplant is.
Nu te koop: 'Versla je faalangst'
In mijn nieuwste boek ‘Versla je faalangst!’ zet ik tieners en jongeren aan het denken, via uitleg, opdrachten en oefeningen.
Ze leren zichzelf kalmeren, omgaan met stress. Bovendien leren hoe hun levensstijl invloed heeft op hun stress- én prethormonen, dus hoe ze zelf kunnen zorgen voor meer rust in hun hoofd. En tenslotte leren ze ook hoe ze zich beter kunnen voorbereiden op toetsen en tentamens.
Dit is echt een handig boek voor al die leerlingen die ik dagelijks zie in mijn praktijk. Door je faalangst niet als een stoornis te zien, maar als gedrag dat niet zo handig is, open je de weg naar ander gedrag. Door nieuwe vaardigheden te leren, door nieuwe dingen te oefenen.
Kijk op www.faalangstboek.nl voor alle info!
Daarnaast kun je ook deze videocursus bestellen voor je kind: Lekker leren zonder faalangst.
Vraag nu gratis aan: toolkit faalangst
1. Een checklist om te ontdekken of je kind faalangst heeft (met natuurlijk ook tips voor jou als ouder
2. Een poster met antistress-tips voor je kind, handig om uit te printen en op te hangen
3. Een MP3 met een fijne ontspanningsoefening voor als je kind veel piekert
Mooie informatieve, constructieve blog! Niet alles is wat het lijkt. De eigen regie terugkrijgen is zo belangrijk. Op weg naar worden, hoe jij wilt zijn! Yess ✅️