“Waarom ruim je nooit je spullen op?” hoor je jezelf alwéér zeggen tegen je dochter, die achteloos haar jas op de vloer gooit. Ze rolt met haar ogen en mompelt iets over “gezeur”. Jij raakt geïrriteerd, want een opgeruimd huis geeft jou rust. Maar voor haar is dat helemaal geen prioriteit.
Hoe komt het toch dat jullie elkaar niet lijken te begrijpen? Waarschijnlijk botsen jullie op wat jullie allebei écht belangrijk vinden: jullie waarden.
Wat zijn waarden?
Waarden zijn de dingen die je écht belangrijk vindt in het leven, zoals eerlijkheid, vrijheid of respect. Ze bepalen op een dieper niveau je gedrag en de keuzes die je maakt. Vaak denken we er pas bewust over na als we ergens tegenaan lopen: een conflict, onbegrip of het gevoel dat er iets niet klopt. Als bijvoorbeeld bepaalde taken die je moet doen tegen jouw waarden indruisen, kan dat een enorme energielek geven.
Waarom verschillen in waarden zoveel impact hebben
Laatst las ik een interessante uitspraak die bleef hangen: “De grootste conflicten in de wereld worden veroorzaakt door verschillen in waarden.” Denk aan oorlogen tussen mensen met verschillende religies, of bedrijven die economische belangen zwaarder laten wegen dan duurzaamheid.
Maar ook thuis zie je dit terug. Bijvoorbeeld in een ruzie over een los dopje van de tandpasta, die niet gaat om het dopje, maar om hoe belangrijk de ene persoon ‘netheid’ vindt en de ander ‘gemak’.
Bij ons thuis
Bij ons thuis herken ik dit ook. Mijn man hecht veel waarde aan respect en eerlijkheid, en de meeste ruzies met onze kinderen ontstonden de afgelopen jaren wanneer hij zich genegeerd voelde. Dit waren situaties waar ik het weer makkelijker kon laten gaan, omdat het voor mij minder belangrijk was. Maar voor mij is vrijheid de belangrijkste waarde. Ik wil ruimte om mijn eigen keuzes te maken, tijd voor mezelf te pakken zonder dat te hoeven bespreken. Omdat we elkaars waarden kennen, houden we meer rekening met elkaar.
Hoe ontdek je jouw eigen waarden?
Een mooie oefening om je waarden te ontdekken is het volgende:
- Download de lijst van waarden hier. Je kunt ook een eigen lijst gebruiken of je eigen woorden toevoegen.
- Kies 10 waarden die het meest belangrijk voor je zijn. Neem de tijd en wees eerlijk naar jezelf. Kies de woorden die bij jou iets raken. Besef ook dat hetzelfde woord voor de een iets anders kunnen betekenen dan voor de ander. Het gaat erom wat jij erbij voelt.
- Schrijf elk van die waarden op een apart papiertje.
- Vergelijk ze één voor één. Stel jezelf steeds de vraag:
“Stel dat mijn leven wel [waarde X] heeft maar niet [waarde Y], of andersom: wat kies ik?”
Ga zo door tot je een volgorde hebt van wat voor jou het belangrijkst is.
Dit kan intens zijn, maar het geeft je verrassende inzichten in wat je écht drijft. En ook waarom dingen soms zo ‘niet ok’ voelen voor je.
Waarom is dit handig?
Als je weet wat jouw waarden zijn, maak je makkelijker keuzes. Twijfel je over een nieuwe functie op je werk? Als ‘groei’ en ‘vrijheid’ jouw kernwaarden zijn, geeft dat richting. In relaties helpt het je om uit te leggen wat je nodig hebt. En in de opvoeding kun je jouw waarden verbinden met die van je kind. Of begrijpen waar je onvrede soms vandaan komt en natuurlijk ook begrijpen waarom je kind anders reageert. Het maakt je geduldiger en geeft ook een mooi onderwerp om over te praten.
Meer grip op jezelf en je leven
Je waarden vormen het fundament van wie je bent. Door ze te ontdekken, krijg je meer grip op jezelf, je relaties en je keuzes. Het ontdekken van de waarden van anderen helpt je weer om elkaar beter te begrijpen.
Vind je het lastig om je waarden te ontdekken of wil je dieper graven? Tijdens een coachsessie kunnen we samen aan de slag. Vaak levert dat verrassende inzichten op, die helpen om meer rust, focus en verbinding te ervaren.
Gun jezelf de tijd om te ontdekken wat jou écht drijft. Het kan je leven veranderen!
