Familieopstelling ingewikkeld?

Ik weet nog dat ik voor het eerst iets las over een familieopstelling. Ik had er nog nooit van gehoord en vond het maar een vaag gebeuren. Je zit allemaal in een kring en een paar mensen staan dan in het midden ‘opgesteld’ als jouw familieleden – tot zover begreep ik het. Maar degene die het beschreef, kon er verder ook nauwelijks woorden aan geven: ‘Je moet het zelf maar eens gaan ervaren’.

Op een afstandje kijken en voelen

FamilieopstellingJaren later – en flink wat opleidingen verder – weet ik wat beter waar het over gaat. Ik weet waar het vandaan komt, ik weet waarvoor het wordt ingezet, ik weet wat je ermee kunt. Dat het geen groepstherapie is voor families die met elkaar overhoop liggen. En ook geen toneelstuk waarbij anderen de rol van jouw familie spelen. Het is véél persoonlijker: het gaat erom dat de manier waarop jij naar je familie kijkt, dus vanuit jouw gevoel en ervaring, naar buiten wordt gebracht. Zodat je er op een afstandje naar kunt kijken. Waardoor je voelt en ziet wat er niet klopt en wat er moet veranderen.

Staan je vader en moeder elk naar een andere kant te kijken?

Staat je jongste broer helemaal in een hoekje?

Sta je zelf te dicht op je vader of moeder? Of ertussenin?

Dat soort vragen…

Zo begint het vaak

Vaak begint een opstelling met een hulpvraag van degene die gaat opstellen: ik voel me altijd zo alleen; ik heb een moeilijke band met mijn moeder; ik val op de verkeerde partner… en na een kort gesprek zal de begeleider je uitnodigen om wat mensen aan te wijzen als representant voor een aantal van jouw familieleden. En om deze mensen ergens in de ruimte neer te zetten: gewoon op basis van jouw gevoel.

Representanten voelen mee

En de extra dimensie is: de representanten voelen lichamelijke reacties bij de plek waar ze zijn neergezet. Ze stappen dus in de rol van je vader, je moeder, jezelf, of je broer of zus en voelen iets gebeuren in hun lijf: rillingen, druk op de borst, giechelig, boos, verdriet, stilte… dat kan van alles zijn. De begeleider zal hen altijd vragen hoe ze zich voelen.

FamilieopstellingDus als je je familie opstelt, kijk je niet alleen naar hoe de mensen staan en waar ze naar kijken, maar je luistert ook naar wat ze zeggen over hoe ze zich voelen. Sommige representanten zakken helemaal in elkaar, anderen maken zich groot en sterk met hun lijf.

De rol van de begeleider

De begeleider zal je vragen wat je ziet. En of je begrijpt wat ze zeggen. En zal dan iets ondernemen, een voorstel doen om de opstelling aan te passen: mensen naar elkaar toe draaien, mensen dichter bij elkaar zetten, of nog meer mensen toevoegen (een opa of oma bijvoorbeeld). Vaak laat de begeleider de mensen ook iets tegen elkaar zeggen.

  • FamilieopstellingEen vader kan tegen zijn dochter zeggen: “Dit is iets tussen jouw moeder en mij, jij hoeft niet voor ons te zorgen”.
  • Of een moeder zegt tegen haar dochter: “Ik kon er niet altijd voor je zijn, ik zat nog teveel vast aan mijn eigen verleden. Dat spijt me zo. Ik hoop dat jij het anders zult doen”
  • Of een overleden broer zegt: “Ik ben te vroeg gegaan. Wees niet te lang verdrietig om mij, maar vier het leven”

Stuk voor stuk zijn dit kleine voorbeelden waarin de cliënt een zucht van verlichting zal slaken. Deze zinnetjes helen oude wonden en maken het mogelijk om dingen te veranderen.

En dan kom je thuis…

Na een opstelling komen mensen vaak wat verward thuis. Het voelt anders, maar het is niet echt uit te leggen. En opeens, een paar weken of maanden later, merken ze dat ze ánders met dingen omgaan dan ze tot dan toe deden. Of dat andere mensen opeens heel anders doen… en dat is het ongrijpbare en mooie van een familieopstelling.

Varianten

FamilieopstellingEr bestaan heel wat varianten op de familieopstelling. Je hebt bijvoorbeeld niet altijd een kring met mensen voor handen. In mijn praktijk werk ik met matjes: je legt matjes neer voor de mensen uit je familie. Je kunt ook werken met poppetjes, of stenen. Of zelfs koffiekopjes…

Sterk spul

En je hoeft niet altijd je familie op te stellen. Je kunt ook als manager je directie en je team opstellen. Of als je erg twijfelt om of je iets wel of niet moet doen, dan kun je dat ook opstellen. Schrijf de opties op twee papieren en leg ze neer in de kamer: voel maar wat er gebeurt als je op een van de opties gaat staan. Zo heb ik laatst iemand een vel papier laten neerleggen, waarop stond: ‘dit ben ik als ik mijn perfectionisme loslaat’. Zodra ze erop ging staan, kwamen de tranen al. Sterk spul hoor!

Wil je het ook eens ervaren?

Wil je zelf eens een klein experiment doen? Gewoon eens kijken hoe jij naar je familie kijkt? Pak dan eens een doosje lucifers. Zorg dat je ergens ongestoord een kwartiertje kunt zitten.

  • FamilieopstellingPak een lucifer voor jezelf, een je vader, een voor je moeder en een voor elk van je eventuele broers/zussen.
  • Leg ze maar eens neer op tafel, volg je gevoel: wie leg je waar neer?
  • Als je klaar bent, kijk dan eens wat je hebt neergelegd. Neem daar even rustig de tijd voor. Wat valt je op? Wat voel je van binnen als je zo kijkt?
  • En stel, dat je nu één ding mocht veranderen, één lucifer mocht bewegen. Welke beweging zou je dan willen maken?
  • Doe dat eens, die ene beweging van die ene lucifer. En kijk nog eens goed naar wat je nu ziet. En voel wat je nu voelt: wat is er nu ánders van binnen?
  • Hoe zou je dit kunnen vertalen naar de praktijk?
  • Als je het met me wilt delen, mail me dan eens!

Hoe ingewikkeld vind je het, als je het zo leest? Het bijzondere met opstellingen is dat ze én ingewikkeld kunnen zijn, én heel eenvoudig. En vaak komt het inzicht juist, als je het klein en eenvoudig houdt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *