Overdracht: een echo uit het verleden

Soms gedragen we ons bij iemand precies op de manier dat we dat als kind bij iemand anders deden. Alsof die persoon waar we nu mee omgaan plots weer die persoon van toen is. Vaak heb je dat niet eens zelf door, maar je merkt het in je emoties en gedrag, net zo heftig als toen je kind was.

Herhalend patroon

Zo werkte ik ooit met een projectleider die nogal direct was met e-mails en verzoeken. Met haar raakte ik telkens in hetzelfde patroon verzeild: zij vroeg mij iets en benadrukte hoe dringend het was; haar gepush irriteerde me en ik antwoordde dat ik dat zo snel niet kon; en vervolgens ging ik als een dolle aan het werk om het tóch te doen; waarop zij weer verrast en dankbaar was en ik ging glimmen.

En waar het vandaan komt…

Toen ik dit gedrag eens beter ging bestuderen, viel het kwartje: zo doe ik ook met mijn moeder! Die kan zo nu en dan best dwingend uit de hoek komen: je moet nu deze reis uitzoeken voor me, mijn printer doet het niet en je moet me nu helpen, etc. Ik voel me opgejaagd en bozig. Maar íets in mij (het aangepaste kind) wil haar toch altijd pleasen, dus ik mopper en sputter en ga dan tóch weer aan de slag. En als het allemaal gelukt is, ben ik blij en trots. Best interessant hoe dit verloopt!
Ik wist natuurlijk best dat die projectleider m’n moeder niet was, maar tóch schoot ik bij haar altijd onbewust in dat oude gedrag.

Hoe werkt dat bij jou?

In de psychologie heet dit overdracht. Wanneer je relaties in het verleden als ‘onaf’ of ‘onbevredigend’ ervaart, is de kans groot dat je die relaties in het hier-en-nu met andere personen herhaalt. De meeste mensen herkennen dit wel. Ga maar eens bij jezelf na:

• Bedenk iemand met wie je een lastige relatie hebt
• Ga eens na aan wie het gedrag van deze persoon je doet denken. Meestal is dat je vader of moeder, maar het kan ook een andere volwassene uit je jeugd zijn

Wat kun je doen als je ‘in de overdracht’ zit?

De eerste grote stap is dat je het herkent. Vervolgens kun je voor jezelf benoemen:

1. De overeenkomsten tussen deze persoon en mijn vader/moeder zijn….
2. De verschillen tussen deze persoon en mijn vader/moeder zijn…

Zo realiseer je je dat hij/zij mijn vader/moeder niet is, en dat je nu volwassen bent. De volgende keer dat je die ‘lastige’ persoon tegenkomt, zul je het patroon meteen herkennen. En merk maar eens op hoe je dán reageert!

Positieve overdracht

Overdracht kan ook positief werken. Iemand kan bij jou een fijne herinnering aan bijvoorbeeld je vader of moeder triggeren. In de relatie tussen cliënt en therapeut/coach treedt ook vaak overdracht op: het innerlijke kind van de cliënt voelt zich (eindelijk) gehoord en begrepen. En staat daarmee ook meer open voor suggesties en adviezen van de therapeut, wat het coachingsproces ten goede komt. De coach kan dan in ‘tegenoverdracht’ schieten, het geeft een prettig gevoel als je iemand kunt redden/helpen. Op een gegeven moment zal de ‘betovering’ verbroken raken en kan de cliënt zijn helper weer meer als gewoon mens zien.

Raakt dit verhaal iets bij jou en zou je dat graag verder willen onderzoeken? Neem dan eens contact met me op!