Ooit liep onze toen 16-jarige zoon de woonkamer in: “Mam… ik zit zes uur per dag op mijn telefoon. Zes uur! Weet je wat ik allemaal had kunnen doen in die tijd?”. Ik moest mezelf bedwingen om niet meteen te reageren met “Gast dat roep ik al maanden”, en zei alleen: “Ja, best veel hè?”
Ik denk dat dit de hallelujamomenten zijn waar je als ouders op wacht. Dat ze er zelf mee komen en er zelf wat aan willen doen. Want tja, in de praktijk gebeurt het vaker dat jij degene bent die het heel erg vindt, en vindt je kind vooral dat je overdrijft.
Liefst wil je natuurlijk dat jullie een zoet gezin zijn waarin je als ouders niet zo hoeft te zeuren en corrigeren, dat het allemaal vanzelf gaat. Maar helaas, dat beeldschermen vraagt echt om begrenzen van bovenaf. Hoe, dat lees je in dit blog.
Waarom begrenzen zo lastig is
In vrijwel elk oudergesprek dat ik voer komt het beeldschermen ter sprake. En niet alleen ouders maken zich zorgen. Onlangs is er een hele beweging van ouders en experts opgestaan, met als doel een soort pact: “We geven onze kinderen onder de 14 geen smartphone”. Maar goed, dat is weer een andere discussie.
Ik merk dat de zorgen om het beeldschermen vooral spelen bij ouders die voor de harmonie gaan: een liefdevolle band met hun kind willen en het lastig vinden om grenzen aan te geven. Het druist ook tegen je natuur in, zeker als je dochter al regelmatig aangeeft ongelukkig of depressief te zijn, dan wil je niet nog meer scènes in huis…
De valkuil van controle
Als je angst om het beeldschermen stijgt (en je de tekenen van een verslaving bemerkt) is de reflex vaak om strakkere regels in te voeren, schermtijd in te stellen via een app, het internet eraf te halen of de telefoon af te pakken.
En ja, dat kan even lucht geven, maar voor hoe lang? En het maakt de onderlinge relatie er niet beter op. Bovendien: zodra jij niet in de buurt bent om de grenzen te handhaven, zitten ze zo weer op hun telefoon. Bovendien is het lastig om na jaren van ‘vrijheid’ opeens de teugels aan te trekken.
Eigenlijk hebben kinderen niet zozeer controle nodig, maar begeleiding. Met begeleiding bedoel ik dat je als ouder betrokken blijft en helpt om keuzes te maken, zonder steeds alles te bepalen. Dat je meedenkt, grenzen aangeeft en laat merken: ik ben er, ook als het even lastig is. Zo voelt je kind zich niet onder druk gezet, maar gesteund.
Hoe blijf je verbonden met je tiener
In deze prachtige video leggen Gabor Maté en Gordon Neufeld uit hoe belangrijk het is om als ouder in verbinding te blijven met je kind. Niet om te controleren, maar om richting te geven. Niet vanuit macht, maar vanuit betrokkenheid en rust.
De 3 belangrijkste punten in deze video zijn:
Kinderen zoeken van nature hechting. Als de ouder-kindverbinding zwakker wordt, gaan kinderen zich meer hechten aan leeftijdsgenoten of beeldschermen en dat zijn altijd minder betrouwbare gidsen. De liefde van je ouders is uiteindelijk (en hopelijk) het meest onvoorwaardelijk.
Ouders moeten hun positie als gids terugpakken. Niet door strenger te worden, maar door de relatie te versterken. En om veiligheid en structuur te bieden, juist in een wereld die overweldigend en verslavend kan zijn.
Leiderschap betekent: rustig blijven, grenzen stellen én beschikbaar zijn. Ook (juist) als je kind daar tegenin gaat. Ze hebben geen ouder nodig die alles toestaat om maar geen ruzie te krijgen, maar ook niet eentje die alleen nog regels oplegt.
Wat werkt, is een ouder die rustig blijft, helder is over wat belangrijk is, en de verbinding bewaakt.
Zeg bijvoorbeeld: “Ik snap dat jij dit fijn vindt, maar ik wil ook dat je voldoende beweegt, goed slaapt, en echt contact blijft maken met mensen om je heen.”
En dan komt de zomervakantie...
…en staat alles op losse schroeven. Want misschien werk jij gewoon door en is je kind veel alleen thuis. Misschien wil je de vakantie ook een beetje losjes en gezellig houden, zonder voortdurend politieagent te zijn. En tegelijkertijd wil je dat het niet volledig ontspoort.
Hoe dan?
Wij zeiden thuis vaak: “Je mag beeldschermen zoveel je wilt, als je maar aardig blijft tegen ons, je school op orde hebt, elke dag buiten komt, genoeg beweging krijgt, en gewoon dingen doet als we je wat vragen.”
Dat werkte eigenlijk verrassend goed. Niet omdat alles vlekkeloos liep, maar omdat de uitgangspunten helder waren.
Niet de tijd op het scherm was het uitgangspunt, maar het totaalplaatje.
Hoe houd je het werkbaar, ook in de vakantie?
– Bespreek het vooraf. Niet pas als je al chagrijnig bent als je kind weer boven dat ding hangt, maar aan het begin van de vakantie. Vraag bijvoorbeeld: “Hoe zie jij je ideale vakantiedag?” of “Wat vind jij een fijne balans tussen chillen en iets actievers doen?”
– Stel samen kaders vast. Denk aan: eerst ontbijten, douchen, bewegen, en daarna schermtijd. Of: max 2 uur gamen per dag, en dan iets actiefs of creatiefs. Je hoeft niet alles voor te schrijven, maar wel duidelijk te maken wat jij belangrijk vindt.
– Laat je kind meedenken. Niet dat je alles goed vindt, maar luister naar de behoefte van je kind. En hoe groter je kind, hoe belangrijker dat wordt.
– Bied alternatieven op een speelse manier. Leg een stapel puzzelboekjes klaar, zet een oude camera neer, begin zelf aan een klein project of hang een lijstje op de koelkast met “dingen om te doen als je niks weet”. Het is gemakkelijker om met iets te stoppen als je iets anders ervoor in de plaats hebt.
– Gebruik schermvrije momenten. Maak van avondeten een rustmoment zonder telefoons. Spreek één keer per dag iets af dat je samen buiten doet. Het hoeven geen grootse dingen te zijn, het gaat om het ritme, dat het een routine wordt.
– Technische hulpmiddelen? Apps zoals Schermtijd kunnen inzicht geven, maar zijn geen wondermiddel. Ze werken het best als aanvulling op een gesprek, niet als vervanging. Als jij weet waarom je grenzen stelt, en je kind dat ook begrijpt, komt het gesprek vaak verder dan alleen ‘tijd instellen’.
– En misschien wel het belangrijkste: geef zelf het voorbeeld. Ik geef het toe, zelf ben ik hier ook niet zo best in. Dus als je iets wilt veranderen bij je kind, laat het dan zelf ook zien.
Grenzen én verbinding
Je kind hoeft het niet meteen met je eens te zijn. Sterker nog: de kans is groot dat hij of zij dat niet is.
Maar als jij rustig blijft, uitlegt waarom je iets belangrijk vindt, en laat merken dat je je kind serieus neemt, blijft de verbinding bestaan, ook als jij ‘nee’ zegt.
En wie weet komt er dan op een dag ineens zo’n moment.
Dat je puber naar je toekomt en zegt: “Mam… ik zit zes uur per dag op m’n telefoon. Weet je wat ik allemaal had kunnen doen in die tijd…?”
Meer tips? Zie ook: 10 tips om het beeldschermgebruik van je kind te verminderen.
Wil je werken aan minder ruzie in huis, tussen de kinderen onderling of tussen jou en je kind, kijk dan ook eens naar mijn training ‘Van ruzie naar rust’, waarin je ook als ouder meer je plek leert pakken.
