Help je puber met prioriteiten stellen

Help je puber met prioriteiten stellen

Het is een volle dag, het zijn drukke weken, mijn agenda loopt over. Klanten hebben gemaild, administratie,  afspraken moeten worden voorbereid of er moeten nog verslagjes naar ouders, er moet een nieuwsbrief uit, een podcast, en er ligt een boek dat af moet. Oh en ja, ik zie ook nog dagelijks mensen in mijn praktijk natuurlijk.

En wat doe ik op zo’n ochtend? Ik ga een uur lang zitten googelen of ik beter een katoenen of zijden lakenzak kan kopen voor mijn wandeltocht in de Alpen deze zomer.

Op het moment dat het stikdruk is ga je de domste dingen doen

Misschien herken je het wel van jezelf. Op het moment dat het stikdruk is, ga je de domste dingen doen. Niet gek dus dat je kind dit ook doet, bij wie die prefrontale cortex nog niet volgroeid is en er weinig rem op ‘onhandig’ gedrag zit. In dit blog leer je hoe dit werkt en wat je eraan kunt doen. Er is zelfs een matrix over ontworpen, die uitlegt hoe menselijk gedrag werkt. Maar ook hoe je zelf kunt leren om beter prioriteiten te stellen. Zodat je je planning toch haalt…

Belangrijk, urgent, niet belangrijk, niet urgent

Eisenhower, president van de VS halverwege de 20^e eeuw, stond bekend om zijn handige aanpak van dingen. Naar hem is de ‘Eisenhower matrix’ vernoemd. Daarbij verdeel je je taken over 4 categorieën:

1. Belangrijk en urgent
2. Belangrijk en niet urgent
3. Niet belangrijk en wel urgent
4. Niet belangrijk en niet urgent

In de matrix ziet het er dan zo uit:

Je kunt je taken zo verdelen over al die vakjes, op basis van hoe belangrijk of urgent je dingen vindt.

Vakje 1: belangrijk én urgent

Je snapt dan wel dat je aandacht vooral uit moet gaan naar deze groep, de dingen die belangrijk én dringend. Dit zijn de echte ‘moetjes’ voor vandaag.

Het gevaar is dat dit vakje overloopt en dat dingen uit de andere groepen hierdoor te weinig aandacht krijgen. Eigenlijk is het zaak om de hoeveelheid dingen in vakje 1 zoveel mogelijk te beperken. Dat doe je door te voorkomen dat ze daar terecht komen. Anders ben je de hele dag brandjes aan het blussen, dat is dodelijk vermoeiend.

Dus ja leerlingen: als je het leren van je toetsen uitstelt, komen ze in vakje 1 terecht! En dat is geen fijn gevoel tijdens het leren en bovendien is het dan te laat om het de komende dagen nog eens goed te herhalen zodat je nog meer onthoudt.

Vakje 2: belangrijk maar nog niet urgent

Dit is het vakje van  de langetermijndingen: je moet ze wel doen, maar ze hebben geen haast. Als je ze niet doet, springen deze dingen na een tijdje ook naar vakje 1: dan worden ze wel urgent en kun je er niet meer omheen. Dan is die toets opeens morgen al.

Zorg daarom dat je dagelijks tijd vrijmaakt om ook dingen van vakje 2 te doen. Dat is waarom mensen planningen en lijstjes maken. Het helpt om de taken van vakje 2 in stukken te hakken, maak er kleinere taken van, zodat je ze gemakkelijker over je dagen kunt verdelen.

Voor scholieren zitten in dit vakje bijvoorbeeld dat proefwerk van volgende week en het werkstuk van over een maand.

Vakje 3: niet belangrijk maar wel urgent

In deze categorie vallen de dingen die wel snel af moeten, maar die minder belangrijk zijn. Voor mij is dat bijvoorbeeld dat ik op tijd een coachsessie voorbereid. Maar misschien ook de boodschappen voor het avondeten, het zou raar zijn als ik dat tot morgen uitstel. Maar we moeten wel eten, dus misschien kan iemand anders ze in mijn plaats halen.

Voor tieners zou je hier bijvoorbeeld je social media in kunnen zetten: als je niet snel antwoordt geeft, is je streak op Snapchat verbroken. Of iemand die NU met je wil gamen. Of vriendinnen die plots spontaan willen afspreken. Of iemand die in de appgroep hulp vraagt met huiswerk.

De dingen in vakje 3 kunnen soms ook gedelegeerd worden aan anderen, zoals ik al aangaf met die boodschappen. Als het niet superbelangrijk is dat jíj die taak doet, wie kan het dan wel doen?

Vakje 4: niet belangrijk en niet urgent

Tja, dan komen we in vakje 4. Daar zit bijvoorbeeld het doelloos rondhangen op internet, op social media, het gamen, het hangen, series kijken.

En stomme van ons mensen is dat we in tijden van stress geneigd zijn om juist dingen van groep 4 te gaan doen (denk aan mij met m’n katoenen lakenzak).

Het is een natuurlijke reactie: als je overweldigd bent, kún je ook niet meer strategisch nadenken. Het is de welbekende vluchten/bevriezen-reactie. Bovendien doe je in vakje 4 de dingen waar je sneller voor beloond wordt (dopamine). Maar door die focus op vakje 4 komen 1 en 2 nog méér in de knel.

Time management: prioriteiten stellen

Het helpt om aan het begin van de dag deze matrix voor je te zien en de dingen goed in te delen.

• Wat zit er vandaag sowieso in vakje 1?
• Wat uit vakje 2 (of welk onderdeel ervan) kan ik ook al vandaag doen?
• Wat uit vakje 3 kan ik iemand anders vragen te doen, of anders heel snel afronden?

Als je echt keuzes moet maken, zijn dat de belangrijkste zaken om je op te focussen.

Hoe meer je er op deze manier naar kijkt, hoe meer rust je in je hoofd krijgt.

Wat kun je hier nu mee als ouder?

Je kunt dit principe goed uitleggen aan je kind. Met veel voorbeelden uit de praktijk, dingen die ze begrijpen:

Vakje 1: Taken die dringend en belangrijk zijn, zoals het maken van huiswerk voor een toets de volgende dag.

Vakje 2: Taken die belangrijk zijn maar niet dringend, zoals het plannen van een project of het beter worden in je sport

Vakje 3: Taken die dringend lijken maar niet belangrijk zijn, zoals het reageren op de stroom berichten of telefoontjes van vrienden.

Vakje 4: Taken die niet dringend en ook niet belangrijk zijn, zoals eindeloos gamen of doelloos rondhangen.

Leg uit dat het belangrijk is dat ze focussen op vakje 1 en 2. En dat het ok is om dingen uit vakjes 3 en 4 te doen, maar niet teveel en niet te lang. Dingen uit vakje 3 kun je beter wat sneller doen en dingen uit vakje 4 vooral als beloning of ontspanning na belangrijker taken. Zo leren steeds beter prioriteiten stellen.

Tenslotte

Kanttekening bij dit hele verhaal is natuurlijk ook: wat vind je belangrijk en wat niet? Als ouder kunnen we school belangrijker vinden, maar je kind kan de vriendschap wel belangrijker vinden. Het gaat er vooral om dat ieder zijn of haar eigen balans hierin vindt, iets dat past bij je leven.

Bij het stellen van prioriteiten gaat het ook om grenzen: wat wel, wat niet, hoe geef je aan dat je andere keuzes maakt dan wat er van je verwacht wordt. En hoe ga je om met de gevolgen daarvan.  

Zoek je hulp bij het leren leren, bij het plannen en organiseren? Maak dan eens een kennismakingsafspraak en dan kijken we hoe ik jou of je kind kan helpen.