Alarm over de mentale gezondheid van meisjes

Alarm over de mentale gezondheid van meisjes

Grote koppen vandaag in de media, onderzoekers slaan alarm: ‘Help pubers met mentale problemen, vooral meiden op havo”. Met name meisjes zeiden dat ze zich onder meer zenuwachtig voelen, bang of ongelukkig en dat ze zich slecht kunnen concentreren. Dit is ook erg herkenbaar in mijn praktijk.

Was het vroeger beter?

Aan de ene kant denk ik: kom op, ik was vroeger ook veel aan het piekeren op die leeftijd. En ik praatte daar echt niet over met mijn ouders of vriendinnen. Ik luchtte mijn hart naar een penvriendin in Noorwegen. Onze brieven (vaak wel 10 volgeschreven kantjes) waren eigenlijk een soort dagboeken, waar een ander dan op reageerde. Ik had ook wel vriendinnen op school, maar ik durfde niet te praten over verliefdheden. En ik was niet de enige: bij mijn beste vriendin heb ik ooit na de zomervakantie op de kamer gezeten, terwijl we tegelijk elkaars vakantiedagboek lazen. Om het maar niet hardop te hoeven vertellen. Schaamte speelt zo’n grote rol op die leeftijd.

Invloed van social media

En toch neem ik deze nieuwsberichten wel serieus. Steeds minder meisjes hebben het gevoel dat ze vriendinnen of ouders hebben met wie ze dingen kunnen delen. Hoe komt het dat je je gevoelens niet meer durft te delen? Het groeiende gebruik van social media zal zeker bijdragen. Dat zul je zelf vast ook herkennen als ouder: je vergelijkt je gewone zelf op een normale of slechte dag met iemand die online een zelfgekozen beeld neerzet, precies zoals diegene zichzelf graag wíl laten zien. Dat is appels met peren vergelijken! Als moeder kun je dan ook denken: wow die andere moeder heeft echt een geweldig leven. Die doet veel leukere dingen met haar kind.

Wat een topmoeder!

Ik plaatste laatst iets over een concert van Harry Styles, waar ik met mijn dochter heen was getogen. Ik was zo blij, want zo gezellig hadden we het niet samen, de afgelopen jaren. Ze vond haar ouders maar stom en zat alleen maar op haar kamer of maakte plezier met anderen. Eindelijk had ik iets met haar gedeeld waar ze blij van werd, daar zat mijn euforie. En andere moeders reageerden met ‘wat een topmoeder!’. Dat voelde raar, want blijkbaar riep ik dat gevoel op bij iemand anders. En zo top voelde het niet, de afgelopen jaren.

Of deelde ik zo’n nieuwtje dan onbewust wel om zo gezien te worden? En dan zijn wij allemaal moeders op leeftijd. Hoe moet dit dan zijn op je 13e, of 16e, al dat sociale gedoe, al dat meidenvenijn? ‘Wij willen jou niet in ons groepje’. De aula inlopen en niet weten bij wie je moet gaan staan. Een klas inlopen en niet weten naast wie je moet gaan zitten (‘waarom kom je hier zitten?’). Ze zijn echt keihard onder elkaar.

Omgaan met ‘de wereld’

In het onderzoek wordt ook verwezen naar de coronatijd, de klimaatcrisis, oorlogsdreiging, die dingen kunnen ook allemaal meespelen. Al denk ik dat dat iets van alle tijden is: zorgen maken over de wereld. Ik denk wel dat we een generatie jongeren hebben die er nog gevoeliger voor is. Je moet bij het opgroeien echt leren schakelen tussen “Ik heb geen idee hoe het verder gaat met de wereld” en “Ik ga maar gewoon meedoen met deze rat race waar we allemaal in zitten”. Want zo leg ik het toch maar vaak uit in mijn praktijk. Ik moet af en toe zelf ook even schakelen.

En nu?

Dus nu zitten we met allemaal sombere pubermeiden, steeds groter in aantal. Wat nu? Allemaal naar een coach of psycholoog is ook geen oplossing. Wat dan wel? Dat we deze meiden leren om zich te openen, om te durven praten, om herkenning te vinden bij elkaar. Niet alleen online maar ook in de echte wereld. Ik denk aan over-de-streep-achtige programma’s in klassen. Via allerlei vragen ontdek je dan dat je meer gemeen hebt met een ander dan je denkt.
Wie voelt er thuis druk op schoolcijfers?
Wie is er onzeker over toetsen?
Wie is er wel eens somber?
Er zijn mensen nodig die dingen bespreekbaar helpen maken.

Laatst heb ik een workshop gevolgd om met klassen te werken aan groepsdynamiek, via houten poppetjes die je allemaal neerzet. Die methode gaat precies hierover: hoe zorg je dat iedereen zich erbij voelt horen. Je hoeft niet met iedereen bestie’s te zijn, maar je kunt wel gewoon iemand begroeten. Of iemand die nog geen groepje heeft voor een PO in jouw groepje uitnodigen.

Wat kinderen ook moeten leren is dat iederéén een maskertje voor heeft en niemand zijn kwetsbare deel durft te laten zien. Dus in zo’n klas zie je allemaal maskertjes met elkaar praten, en ondertussen denk je dat je de enige bent die dat doet.

Het schoolsysteem

Liefst zou ik willen dat het onderwijssysteem verandert. Al deze signalen geven aan dat we teveel verwachten van wat kinderen nu aankunnen – even los van de vraag of kinderen vroeger meer konden verdragen. Waarom blijven we dat doen? Waarom focussen we zo op schoolniveau, op overgaan, op cijfers, op ‘of je goed genoeg bent’? Ik heb geen idee hoe het anders moet, maar laten we eens gaan experimenteren met andere manieren. En dat kan niet alleen vanuit de scholen zelf komen, want die zijn gebonden aan regels en inspectie, en worden zelf ook weer afgerekend op resultaten, door zowel de inspectie als door ouders die voor een schoolkeuze staan. Slechte resultaten, minder leerlingen, minder budget. Wie gaat deze cirkel doorbreken?

Wat kun je als ouders doen?

Ik denk dat het vooral helpt als je niet mee gaat in de somberheid van je kind. Sommige ouders worden erin geraakt dat je je kind niet ‘gelukkig’ krijgt, en raken daar zelf van in de stress. En dan ga je heel hard werken om je kind gelukkig te maken, heel veel tips geven, wat dan vaak averechts werkt. Eigenlijk moeten kinderen ook goed leren weerbaar te worden tussen alles wat er in de wereld om hen heen gebeurt. Dus: hoe ga je om met groepsdruk, hoe denk je over jezelf, wie passen er bij jou, hoe kom je over op anderen, waar kun je zelf nog iets doen. En ze moeten leren om over gevoelens te praten. Hoe kun je daarin zelf het voorbeeld geven? Vertel je wel eens over je eigen vriendinnengedoe? Groepsgedoe op je werk?

Belangrijk is dat je kunt luisteren naar je kind, zonder meteen met je mening of met adviezen te komen. Gewoon aanwezig zijn en laten merken dat je ze begrijpt. En veel interesse tonen in haar belevingswereld: welke kanalen volg je, welke muziek luister je, wat raakt je? En geef ook gerichte complimentjes, als je je kind iets ziet durven of doen wat eerst nog niet lukte. Maak dat je kind zich gezien voelt en verbinding voelt, ook als haar gedrag er soms niet om vraagt…

Ergens moeten veel meiden ook leren omgaan met hun emoties: welke dingen maken je somber, welke dingen maken je blij, wat kun je doen om jezelf in een betere stemming te brengen. Soms is het al gewoon anders ademhalen, even fysiek springen en dansen, een stuk lopen, de telefoon wegleggen, contact met iemand zoeken, knuffelen met je huisdier. En in de puberteit mág je ook gewoon wel eens somber zijn. Ik ken ook een meisje dat zei: “Ik ga vaak op mijn kamer op de grond liggen en naar het plafond kijken en somber zijn. En na 10 minuten is het dan klaar en ga ik weer ‘gewoon’ doen.” Dat is prima, dan heb je het voor jezelf begrensd. Lukt dat niet, dan kan hulp wel helpen.

Mocht je hier vragen over hebben, neem dan eens contact op voor een kennismakingsgesprek!