Anders kijken naar je kind

26mrt 2024 door Mariette Dietz Geen reacties

Als ouders bij mij aankloppen voor hulp, hebben ze al een zoektocht achter de rug. Ze zijn op zo’n punt aangekomen dat ze óf het gedrag helemaal zat zijn, óf bang zijn dat het nooit meer goed komt. Hoe logisch dit ook is, er ligt ook een gevaar om de hoek: dat je alleen nog maar het probleem ziet, een soort van tunnelvisie.

Vaak zijn ze na zo’n kennismakingsgesprek al zó opgelucht, vanwege het idee dat er nu iets in beweging komt. En zonder dat ze het beseffen, helpt die opluchting zelf al om dat verbeterproces te versnellen. Zelfs het maken van zo’n afspraak helpt al, dan zeggen ze bij de eerste kennismaking: “Het is zo gek, sinds ik die afspraak met jou heb gemaakt, gaat het eigenlijk al beter met zijn gedrag”. Heel gek! In dit blog leer je hoe dat komt.

Blind staren

Je kent vast wel de uitdrukking dat we ons ergens op kunnen ‘blind staren’. Het verkrampt je blik en je ziet vooral dat waar je zo mee bezig bent. Dit heet ook wel het Baader-Meinhof fenomeen, dat je vooral die dingen opmerkt waar je van binnen mee bezig bent. Je kent het ook wel in positieve zin: als je in verwachting bent, zie je opeens overal zwangere vrouwen of kinderwagens. Of toen ik mijn zinnen had gezet op het kopen van een Fiat 500, zag ik ze opeens overal rijden. Alsof je brein nóg meer voorschotelt van datgene waar jij je aandacht aan geeft. Dat gebeurt dus ook bij dat irritante of zorgelijke gedrag van je kind. En omdat je maar zoveel tegelijk kunt opmerken, wordt er dus ook veel weggefilterd.

Daarnaast speelt er nog iets een rol: de c onfirmation bias: als je ergens van overtuigd bent (“Er klopt iets niet bij mijn kind”), dan zoekt je brein continu bewijs dat dit bevestigt. Voorbeelden die je overtuiging tegenspreken negeer je gemakkelijker, je ‘ziet’ het gewoon niet en wordt steeds standvastiger er feller in wat je denkt en ziet. Dat is waarom de grote discussies tussen mensen ontstaan, denk maar aan de coronatijd en vaccinaties.

Deze twee fenomenen zijn te verklaren vanuit de werking je hersenstam, het reticulaire activeringssysteem (RAS). Dat is een netwerk van neuronen, dat continu scant of binnenkomende informatie relevant is, of genegeerd kan worden. Dus als je erg gefocust bent op iets, zal dat eerder doorkomen in je bewuste brein, dan alle bijzaken eromheen.

Als je dan naar je kind kijkt

Terug naar je kind: je ziet iets dat opvalt, of iemand anders maakt een keer een opmerking over je kind. Je gaat erop letten. En verhip, je ziet het steeds meer gebeuren. Je overlegt met je partner, en die gaat er ook op letten en ziet het ook. Samen ga je googelen en verklaringen zoeken. Je leest over nog meer aspecten en ervaringsverhalen en die begin je ook te herkennen. Steeds meer.

En dan zit je tegenover mij als kindercoach: we denken dat ze ADD heeft. We denken dat ze faalangst heeft. Hij is gameverslaafd. Hij is depressief. Maar ook los van het noemen van diagnoses, je vindt iets van je kind dat een probleem is: onzeker, lastig, lui, brutaal, dwars, koppig, ongemotiveerd, boos, druk, eigenwijs. En je kunt dan ook heel wat voorbeelden noemen die dat onderstrepen. En hoe meer we praten over alles wat niet goed gaat, hoe zorgelijker het voelt voor iedereen.

Tot ik andere vragen stel:

Wanneer gaat het wel goed?
Hoe gaat het met zijn werk?
Hoe doet ze dat bij dansoptredens?
Waarover kunnen jullie wel leuk praten?
Welke vakken gaan beter?
Waarover kun je met hem lachen?
Waarvoor komt ze wel uit bed?
Wat zijn de leuke momenten met haar?
Hoe is ze bij jullie vrienden?
Waarin is hij creatief?
Waarover kan hij urenlang praten?

Dan komen de voorbeelden, de uitzonderingen:

“Ja, op zijn werk kan hij wel op tijd komen, daar komt hij zelf zijn bed voor uit”
“Hij is echt de gangmaker in zijn team, degene die iedereen motiveert”
“Ze zoekt filmpjes op en gaat dan urenlang oefenen om haar backhand te verbeteren”
“Als we terugrijden van zijn training, hebben we de beste gesprekken”
“Hij staat altijd klaar voor zijn vrienden”
“Als ze eenmaal over muziek begint te praten, houdt ze niet meer op”
“Op dat podium is er geen greintje stress”

Voel je wat er gebeurt, van binnen, als je dit soort vragen en antwoorden leest? Het verruimt letterlijk je blik, je komt uit die tunnel, je ziet meer. Er komt meer ontspanning.

Waarom is dit belangrijk?

Als er meer ontspanning is, en jij je kind weer ziet met alles erop en eraan, in plaats van een wandelend probleem, dan BEN jij anders en DOE je anders. En dat zit in hele kleine details: je stem klinkt anders, je woorden zijn net even anders, misschien minder sarcastisch of scherp, je gezicht is zachter. Je zit minder snel op de kast en kunt meer ‘volwassen’ blijven richting je kind. Of je doet minder overbezorgd en springt minder in de reddersrol. Onbewust voelt je kind al die nieuwe signalen. En het zal je verrassen hoe de dingen dan al verbeteren.

Ooit kreeg een van onze kinderen op heel jonge leeftijd als testuitslag dat hij een kloof had, een disharmonisch intelligentieprofiel. We hebben verder geen onderzoek of extra begeleiding gehad, maar werden zelf al meer ontspannen bij irritant gedrag. Als hij niet in één keer stopte met voetballen in de huiskamer, dachten we: “Oh dat is vast zijn kloof” en bleven we geduldiger van binnen. Het was een soort ‘ja’ zeggen tegen wat er gebeurde. Dit hield ons rustiger, creatievere en vindingrijker in onze aanpak met hem. Het aantal uitbarstingen in huis verminderde meteen enorm.

De meest fantastische persoon

Toen ik begon met mijn hypnoseopleidingen, was een van de belangrijkste lessen: ga er vanuit dat je cliënt de meest fantastische persoon is die je tegenkomt. Hierbij wordt vaak Richard Bandler geciteerd, een van de grondleggers van NLP:

“See the client as the most fantastic person you have ever met. Treat them as if they were your best friend. Show them that you really like them. Make them feel better just for having been in your presence. When you do that, you will be the most successful therapist in the world.”

Dit kan zoet klinken, of zelfs neppig en overdreven Amerikaans. Maar het gaat dieper dan je denkt. Als je je dit van binnen voorstelt, doe je precies het tegenovergestelde van die tunnelvisie: je maakt je blik wijder en liefdevoller, je voelt in al je poriën dat deze persoon welkom is en bij jou precies op het juiste adres, en zo voelt het voor mij ook.

Een andere tip die ik ooit kreeg en altijd toepas, was: “Go first”: als je je cliënt ergens heen wilt bewegen, ga dan zelf in die emotie (enthousiast, gemotiveerd, zelfvertrouwen). Ik zie dat verlegen meisje in mijn blik al veranderen in iemand die wél dingen aandurft. Ik zie die ongemotiveerde jongen achter zijn bureau zitten en aan zijn huiswerk gaan. De ander voelt dat, die pikt dat op onbewust niveau op en gaat blij en opgelucht naar buiten. Op deze manier help je iets aanboren bij de ander.

Dat kun jij ook als ouder

Hoe zou het zijn als jullie als ouders anders gaan kijken en daardoor iets nieuws aanboren?

Stel je kind voor als de meest geweldige persoon die er is, met alles erop en eraan. En dat betekent ook dat je al die momenten voor je ziet waar het wél goed ging en wat je kind al wél kan.
En als je hem of haar in een bepaalde richting wilt krijgen, ga dan eerst zelf in die stemming.

Andersom gebeurt het namelijk ook: je kind zit te chillen, jij irriteert je bij die aanblik van dat doelloze gehang en begint over huiswerk. Je kind raakt geïrriteerd door jou en reageert niet zoals je wilt. Jij wordt boos, en je kind wordt ook boos. Je hebt nu één klap je kind van ontspanning naar boosheid helpen navigeren.

Hoe anders had het kunnen lopen als jij je blik meer had verruimd en méér zag dan dat hangende puberlijf? Dan had je vast ook meer aansluiting gevonden. Als je dit lastig vindt omdat er al zoveel gebeurd is: soms helpt het al als je zelf nog eens wat peuterfilmpjes terugkijkt en die vertedering weer voelt.

Ander voorbeeld: je kind schiet in de stress bij de toets van morgen, en jij schiet in de stress bij de gedachte dat zij zo in paniek is. Je raakt bezorgd en twijfelt of dit ooit overgaat, want je hebt alles al geprobeerd en voelt je eigen stress. Dus wil je samen met haar gaan leren, om te redden wat er te redden valt. Hoe zou het zijn als jij jezelf vermant en rustig blijft (‘go first’), een kopje thee erbij pakt of een stukje met haar gaat wandelen en even over heel wat anders praat? Zo leert ze meteen hoe je je lijf weer geruststelt in zo’n situatie.

Wil je meer weten over hoe je de band tussen jou en je kind kunt versterken, zodat er minder ruzie is in huis? Kijk dan eens bij mijn online training ‘van ruzie naar rust’. Of maak eens een afspraak voor een kennismakingsgesprek, zodat ik jullie daarbij kan begeleiden.