Hoe ga je om met je boze kleuter?

Hoe ga je om met je boze kleuter?

Regelmatig krijg ik vragen van jonge ouders over kleine kinderen met boze buien: driftbuien, huilen, schreeuwen, kinderen pijn doen. Deze ouders hebben vaak alles al geprobeerd en zitten met hun handen in het haar. Liefst hebben ze dat ik met hun kleuter aan de slag ga: misschien dat het kind wel naar een ander luistert. Want er is toch iets mis met het kind? Toch werk ik alleen maar met kinderen vanaf een jaar of 7. Bij jongere kinderen werk ik met de ouders. En eigenlijk is dat ook wel een fijn bericht voor je: je hebt er dus zelf invloed op! Hoe dat werkt en hoe je daar slim gebruik van maakt, lees je in dit blog.

Sponzen en spiegels

Kinderen tot een jaar of 7 zijn net sponzen: ze nemen alles in zich op van de mensen om hen heen, met name van hun ouders. Niet alleen wat ze zien, maar ook wat ze voelen! Pas na deze leeftijd ontdekken ze hun eigen manieren, hun eigen mening, hun eigen leven. En die sponsjes die de hele dag om je heen zijn, zijn ook nog eens supergevoelig voor wat jij zegt, hoe je het zegt, wat je niet zegt, wat je voelt. Je herkent het vast wel, dat als jij moe en leeg van werk komt, je kind juist gaat jengelen. Of als jij je gestresst of opgefokt voelt, dat je kind dan juist vervelend gedrag laat zien. Jouw innerlijke staat wordt dan fijntjes visueel gespiegeld voor je neus…

Op de trap

Maar hoe ga je er als ouders mee om, als het gedrag van je kind de spuigaten uitloopt? Veel ouders hebben al zoveel geprobeerd, voor ze hulp inschakelen. Ze laten me filmpjes zien, hoe ze hun boze kleuter voor straf op de trap zetten en hoe het daar dan zit te schreeuwen. Of hoe ze vervolgens een gevecht hebben om hun kind daar op de trap te houden. Op een gegeven moment weet je niet meer hoe je je kind moet straffen. Maar moet je je kind wel straffen?

Af en toe komt de Supernanny nog voorbij op mijn social media, zij introduceerde de ‘naughty spot’, de strafplek. Ga maar op je strafplek zitten, net zoveel minuten als je jaren oud bent. Ik kan je vertellen dat het bij onze kinderen echt niet werkte: op een gegeven moment stonden we dan de deur vast te houden terwijl het boze kind aan de andere kant probeerde om weer uit de gang te komen. Het ging allang niet meer over zusje-pijn-doen, maar het werd een strijd wie het langste volhield. En waarbij beide partijen een tandje bijzette qua boosheid.

Wat je kind nog moet leren

Veel deskundigen vinden deze manier van buitensluiten sowieso niet echt helpend. Een kind dat nog niet goed in staat is om zijn emoties in bedwang te houden en op dat vlak nog zoveel van ons volwassenen kan leren, hoe gaat zo’n kind die dingen dan leren op de trap of in de gang? Het enige dat zo’n kind op zo’n moment voelt is: “Ze zijn boos, ik hoor er niet bij, ik ben niet goed genoeg” – zonder dat het weet hoe het anders had kunnen handelen.

En dat is een interessante eye opener die je echt gaat helpen als ouder: als je kind anders had gekund, had het wel anders gedaan. Dan kun je wel zeggen: hij weet toch dat het niet mag? Maar verplaats je dan eens in het kleine kind, dat nog zo achter zijn impulsen aanrent en dingen doet zonder erbij na te denken. Blijkbaar was hij op dat moment niet in staat geweest om zich in te houden, om te doen wat er van hem verwacht werd. Want dat is een leerproces. En dát is waar je rol als ouder ligt: hoe kun jij je kind helpen om zich beter te beheersen? Hoe kun je dat voordoen?

Hoe pak je het dan aan bij je boze kleuter?

Hou goed voor ogen wat je met je reactie wilt bereiken. In het geval van ‘zusje slaan’ wil je natuurlijk wel corrigeren, om te laten weten dat dit niet mag. En daarbij zijn nog meer dingen goed om voor ogen te houden:

• Je wilt je kind meer opties leren (wat mag dan wel?), zodat het de volgende keer meer keuze mogelijkheden heeft: jij kunt helpen die opties te benoemen.
• Je wilt je kind leren met gevoelens van boosheid/onmacht om te gaan: daar kun je zelf al het voorbeeld in geven
• Je wilt dat je kind naar je luistert, je boodschap aanneemt: timing en goed contact zijn hiervoor belangrijk. En ook erkenning geven, dat je snapt en benoemt wat er gebeurde.

Wat dan bijvoorbeeld helpt, is als je zoiets zegt:

“Slaan mag niet, dat doet pijn. Was je zo boos toen ze aan jouw toren kwam? Dat is niet leuk hè? Als ze zo doet, kijk dan boos naar haar en zeg dat je het NIET LEUK vindt als ze zo doet en dat ze moet STOPPEN. En als ze doorgaat, roep je ons. Zullen we hem nu samen weer opbouwen?”.

Desnoods oefen je samen dat zinnetje dat hij kan zeggen. Hoe meer opties je kind leert, hoe beter. Echt het klinkt suf, maar toen ik vroeger onze kleuter leerde om gewoon te zeggen ‘Ik ben HEEL BOOS’, loste dat al zoveel sla- en schopgedrag op!

Nog belangrijker dan jouw woorden

Naast de woorden die je kiest in zo’n situatie, is je non-verbale communicatie minstens zo belangrijk: de sterkte en toon van je stem, de snelheid hoe je praat en de uitstraling van je gezicht, je lijf, hoe je contact maakt. Alles moet met elkaar overeenstemmen, kinderen hebben daar een feilloze radar voor. Als iets niet klopt, dan is het effect van je woorden al weg. Dus: praat met een rustige maar strenge stem, kijk serieus.

Je innerlijke staat

Dit start natuurlijk allemaal met hoe jij je van binnen voelt. Kun je zelf je boosheid beheersen? Kun je nog rustig reageren als je boze kleuter voor de 5^e keer op een dag iets doet wat niet mag? Dat vraagt echt veel van jonge ouders. En toch is het de sleutel voor meer rust in huis. Als je dát bij jezelf voor elkaar krijgt, zul je verrast zijn over het resultaat.

Hoe rustiger jij blijft van binnen, hoe creatiever je brein naar oplossingen kan zoeken. En hoe beter je jonge kind ook leert om zichzelf gerust te stellen: simpelweg omdat het jouw innerlijke staat spiegelt. Voel je zelf van binnen veel onrust, vermoeidheid, overprikkeling, ergernis of stress, dan pikt je kind dat ook op. En dan versterken jullie elkaar in zo’n situatie – niet in positieve zin. Dus zorg goed voor jezelf! In dit blog lees je nog meer tips om rustig te blijven.