Hoe stop je die beeldschermverslaving?

Hoe stop je die beeldschermverslaving?

Loopt het bij jullie uit de hand als het gaat om telefoongebruik of gamegedrag? Hebben jullie thuis veel discussie over mogelijke beeldschermverslaving? Je bent niet de enige! Ik vermoed dat dit ergens bovenaan staat in de ranglijst van gedoe tussen ouders en kinderen.

Zelf denk ik het wel eens: als ik opnieuw kinderen had, zou ik op jongere leeftijd nóg beter gehamerd hebben op goede gewoontes. Niet dat het hier helemaal mis is gegaan, maar ik vind inmiddels wel dat kinderen van een jaar of 10-11 die een telefoon krijgen echt méér opvoeding en begrenzing nodig hebben in medialand, meer dan hoe wij het destijds deden.

Ik had zelf de instelling: “Ze moeten zichzelf leren begrenzen” en “zolang school en alles in orde is, doen ze maar”. Maar het puberbrein kán die keuzes simpelweg nog niet goed maken. En van begrenzen leren ze ook weer beter hoe ze met frustratie omgaan – waardoor ze meer weerbaarheid ontwikkelen. Het vervelende is alleen dat jij als ouder voor die frustratie gaat zorgen. En dat zal niet zonder weerstand gaan…

Wat is het probleem achter de beeldschermverslaving?

Voor je verder leest is het wel belangrijk dat je voor jezelf bepaalt wat bij jullie thuis vooral het probleem is.

• Heb je nooit regels gemaakt rondom het beeldschermen en zie je dat het nu in de soep loopt?
• Of zijn er wel regels, maar houden ze zich er niet aan? In dat geval gaat het erom dat je vanaf nu beter moet gaan handhaven.

Als je dit weet, krijg je ook meer inzicht in waar je bij je nieuwe aanpak op moet gaan letten. De tips in dit blog gaan je daar goed bij helpen.

“Maar… ze luisteren niet”

“Hoe dan?” vragen sommige ouders me. “Ze luisteren niet naar me, ze worden agressief (verbaal of fysiek), ik weet niet hoe ik moet handhaven”. Dan hebben we het niet alleen over een beeldschermprobleem, maar vooral over een opvoedprobleem – en vaak is dat een autoriteitsprobleem: hoe zorg je dat je weer leiding geeft aan je gezin? Zodat je respect en gehoorzaamheid afdwingt?

Ik bedoel hier niet dat je als een tiran terreurbeleid gaat voeren en geen tegenstand duldt. Maar wel dat je je plek inneemt als ouder. Of je nu man of vrouw bent, misschien inmiddels zelfs kleiner dan je kind: je blijft de ‘grote’ en laat niet over je heen lopen. Ergens in de overgang naar een niet-autoritaire opvoeding zijn we dat besef soms wat kwijtgeraakt.

“Tja… bij mijn ex mogen ze alles”

Loop je ertegenaan dat jullie als ouders niet meer bij elkaar zijn en er verschillend beleid is waardoor het jou niet lukt om jouw regels door te voeren? Pak ook dan je rol als ouder terug: als het jou niet lukt om hier met je ex gezamenlijk beleid over te voeren, dan is het gevolg dat je dit in je eentje moet doen in jouw huishouden. Een stukje lastiger inderdaad, en héél frustrerend, maar ook hier gaat het erom: jij bent geen slachtoffer, jij bepaalt de regels.

Of nu een jonge puber is of al ouder: tijd voor een nieuwe aanpak

Zijn je kinderen nog wat jonger (tot een jaar of 14), stel dan snel je nieuwe regels in. Maar ook bij oudere pubers is het nooit te laat om je beleid te wijzigen en de leiding terug te pakken. En besef wel dat zowel het gamen als de social media ook een belangrijke vorm van sociaal contact vormen voor pubers. Vind dus een manier die past bij jullie gezin. Hieronder lees je tips hoe je dat aan kunt pakken.

1. Bedenk goed wat je nieuwe beleid is

Allereerst zul je (met je partner) moeten bedenken wat jullie nieuwe aanpak is. Wat vinden jullie acceptabele schermtijden? Mag de telefoon in de slaapkamer? Tot hoe laat gamen? Wat past bij de leeftijd van je kind? En bij de andere activiteiten en het slaapritme? Wat is het verschil tussen doordeweeks en weekend of vakanties? Hoe ga je dit handhaven? Ga je gebruik maken van technische hulpmiddelen zoals Schermtijd of Family Link? Of ga je het zelf controleren?

Stel duidelijke regels op: als je kind zich hieraan houdt, is er geen probleem. Of beloon het zelfs: als je op een dag 2 minuten eerder stopt krijg je de dag erna 2 minuten extra. Lukt het niet, dan haal ik 3 dagen al je spullen weg. En misschien: voor elke 30 minuten schermtijd wil ik dat je 5 minuten flink gaat bewegen. Of: om 21:00 gaan alle beeldschermen uit. Of: om 21:30 ligt je telefoon beneden.

2. Roep iedereen bijeen: familieberaad

Roep het gezin bijeen en leg uit wat er moet veranderen en waarom. Neem ook tijd voor een helder ‘waarom’, want pubers willen snáppen waarom dingen zijn zoals ze zijn. Deel je zorgen, leg uit over het belang van voldoende slaap, over het gevaar van verslavingen.

Kondig op rustige toon het nieuwe beleid aan: wat zijn de regels, wat zijn de consequenties. Bied je excuus aan: “Sorry dat we jullie hebben laten denken dat je de hele dag maar alles mag met je beeldscherm. En dat je onze waarschuwingen gewoon kon negeren. We hadden het eerder moeten verbieden maar we hadden geen energie om met jullie protesten om te gaan. Vanaf a.s. maandag is dat anders.”.

En als zo’n beeldschermverslaving jou ook niet vreemd is (zoals bij mij),  geef dan ruiterlijk toe dat je het zelf ook lastig vindt: “Ik zit zelf ook veel teveel op mijn telefoon. Ik geef jullie te weinig aandacht en blijf er te lang op. Ik snap hoe dit werkt. Die algoritmes doen er alles aan om mijn aandacht te trekken en dat wil ik niet meer. Kunnen jullie mij hierbij helpen?”.  Als je je nederig opstelt, worden mensen minder snel boos en zullen ze zelf ook eerijker zijn.

Kijk ook eens samen ‘The social dilemma’ op Netflix, dan snappen ze hoe zo’n algoritme om perverse financiële redenen alleen maar bezig is om jouw oog vast aan dat scherm te houden. Daar wil je toch niet langer aan meewerken?

3. En dan begint het handhaven

Beginnende scheidsrechters leren om aan het begin van de wedstrijd extra streng te fluiten: zo laat je zien dat met jou niet te sollen valt. Doe dit ook als je nieuwe schermbeleid is ingegaan. Je hebt al in kaart gebracht wat de regels zijn en wat de consequenties zijn. Nu hoef je alleen nog maar politie-agent te zijn. Hou je emoties onder controle! Je maakt de meeste indruk als jij gewoon rustig blijft en met een gewone stem praat, op alle momenten:

• Voordat het te laat is, als waarschuwing: herhaal gewoon rustig de regel: “Weet je nog? Om 21:00 uur stoppen. Als je kiest om door te gaan is het gevolg Y”
• Als er een grens is overschreden: “Je bent na 21:00 doorgegaan, daarom doe ik nu Y”.
• Als er geprotesteerd wordt bij je maatregelen: “Je kunt schreeuwen of schelden, maar dat verandert niks aan mijn houding. Bovendien: vroeg of laat heb je iets van me nodig en dan kan dit gedrag zomaar maken dat ik vind dat je daar nog niet volwassen genoeg voor bent”. Ga uit de situatie, ga geen discussie aan over gedrag en ga zeker niet preken. Doe Y en loop weg.

Laat vanaf het begin zien dat het menens is. En dan zul je zien dat je kind na een paar weken wel eieren voor zijn geld kiest. Uiteindelijk is veel gedrag gewoon een kosten-baten-afweging, het verschil tussen ‘ongemak’ en ‘plezier’. En als het inderdaad allemaal wat meer vanzelf gaat, kun je misschien af en toe weer wat soepeler zijn.

4. Wees een leider en pas ook je eigen gewoonten aan

Misschien ben je als gezin in een modus gekomen dat je allemaal vaak en lang op een schermpje zit. En hoe verleidelijk het ook is om te zeggen: “Ik doe het voor mijn werk, dus ik mag het wel”, het is een zwaktebod. Als je écht dingen in het gezin wilt veranderen, ga dan samen meer leuke dingen doen, samen met je kinderen, samen met je partner. Spelletjes doen, nieuwe hobbies ontdekken, creatieve dingen doen, plezier maken, naar buiten, een speurtocht, geocoachen, goede gesprekken.

Laat je kind het echte leven zien, wakker hun interesses aan, laat zien wat voor banen er zijn of wat er in de wereld leeft. Als je zo hun wereldblik vergroot, ontdekken ze hun eigen passies en talenten. En dan hebben ze al die online bevestiging veel minder nodig.

5. Leer je kind omgaan met zichzelf begrenzen

“Nee mama ik moet eerst mijn streak nog afmaken”
“Ik moet eerst dit spelletje afmaken!”

Het is zo begrijpelijk en het past in deze wereld waarin we alles snel snel nog even kunnen doen. Maar het is ook heel belangrijk dat je kind leert dat niet alles meteen nu kan. Je kind moet leren omgaan met teleurstelling, met ‘er niet altijd zijn’, met het beheersen van impulsen. Toon je begrip dat dit lastig is.

Daarnaast is het belangrijk dat je kind leert omgaan met al die sociale druk: je hoeft niet van iedereen aandacht, je hoeft niet alles en iedereen direct te volgen of er direct op te reageren. Praat hierover met je kind, deel je eigen ervaringen. Het is niet erg als je een nieuwtje pas de volgende ochtend leest. Door deze vaardigheid te trainen zal het voor je kind ook makkelijker zijn om te focussen op bijvoorbeeld huiswerk en later werk.

Leg ook regelmatig uit wat verslaving is, niet alleen beeldschermverslaving. Laat bijvoorbeeld deze video van het Klokhuis zien. En deze animatie is ook erg beeldend ook voor bijvoorbeeld drank, vapen, roken of blowen.

6. Onderzoek de onderliggende behoeften van je kind

Je kind zit niet voor niets op die telefoon of achter die computer. Wat levert dat beeldschermen op? Is het om verveling tegen te gaan? Is het de dopamine-kick als er iets gewonnen wordt? Is het plezier en zelfvertrouwen omdat dit iets is waarin hij of zij echt enorm uitblinkt? Vraag er eens naar, kijk eens mee. “Wat maakt dat je dit zo leuk vindt?” “Wat maakt dat je hier zo goed in bent?”.

Kijk bij een beeldschermverslaving naar de onderliggende behoeften en laat zien hoe je die op een andere manier kan bereiken. Misschien zijn ze bang, lost. Misschien is gamen het enige waarin ze excelleren. Ga ernaast zitten geef ze vertrouwen. “Wat maakt dat je hier zo goed in bent?”. Je komt achter allerlei kwaliteiten van je kind: snel, slim, goed in interactie, teams opbouwen, strategieën bedenken… en dat geeft weer gespreksstof over bijvoorbeeld bijbaantjes of opleidingen.

7. Enjoy the process…

Geniet van het proces. Opvoeden is niet altijd leuk. En een huis zonder ruzie en gedoe is een utopie. Het is heel normaal dat het schuurt en pijn doet af en toe. Zorg ervoor dat er naast dit gedoe ook genoeg leuke momenten en mooie gesprekken zijn met je kind. En zorg ervoor dat je aandacht hebt voor de momenten dat het goed gaat: niet alleen word je daar zelf blijer van, maar je kind krijgt meer zelfvertrouwen. Hou voor ogen: uiteindelijk wil je kind vooral dat je trots op hem of haar bent. Ook tonen ze dat soms met het meest onhandige gedrag…

De 10 dingen die je niet en wel moet doen

Ik heb al honderden pubers en ouders geholpen rondom dit thema. Wil je meer weten over motivatie, wat je vooral níet moet doen en natuurlijk vooral wat wél werkt? Vraag dan mijn nieuwste gratis ebook aan:
De 10 dingen die je NIET moet doen om je kind te motiveren. En natuurlijk ook wat wél werkt.
Je ontvangt het meteen in je mailbox zodat je snel aan de slag kunt met je nieuwe aanpak.

Zoek je meer hulp?

Maak je je zorgen over je kind en wil je hier verder over praten? Weet dat je altijd een gratis kennismakingsgesprek van 30 minuten met me kunt inplannen via deze pagina. Dan kunnen we samen kijken welke hulp daar het beste bij zou kunnen passen.