Omgaan met somberheid of depressie

Omgaan met somberheid of depressie

Als je puber vaak somber is, is het best een zoektocht als ouder: wat is een ‘normale’ puberdip, wanneer moet je hulp zoeken, waar begin je met zoeken? En dan heb ik het nog niet eens over de wachtlijst waarop je dan vaak terecht komt.

In afwachting van een plekje bij bijvoorbeeld een psycholoog, of preventief, kloppen ouders ook wel bij mijn praktijk aan. Met EFT of hypnose kan ik al helpen om dingen minder zwaar te maken. En daarnaast is het belangrijk dat je kind op andere vlakken stappen leert zetten om uit zo’n dip te komen. In dit artikel leg ik uit welke vlakken dat zijn. En wie weet kun je hier als ouders ook al mee aan de slag met je kind.

Human Givens

Een tijdje terug kwam ik in aanraking met Human Givens aanpak, dat is een therapievorm die ontwikkeld is door Joe Griffin en Ivan Tyrrel in het Verenigd Koninkrijk. Je kunt hierover op internet veel interessante info vinden. Zo hebben ze bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar het verband tussen slaapproblemen en depressie, waarover ik hieronder wat meer uitleg. En daarnaast hebben ze een lijst samengesteld van basisbehoeften van de mens: dat zijn de dingen waar elk mens behoefte aan heeft, om tot ‘bloei’ te komen. Vaak zijn het juist deze zaken die in ‘gevaar’ komen bij iemand die somber is en zich meer afzondert. Door stap voor stap aan deze lijst te werken, en ‘tekorten’ weg te werken, help je iemand ook weer om lekkerder in zijn of haar vel te zitten.

Het verband tussen slaapproblemen en depressie

In de Human Givens Therapy gebruiken ze het Engelse werkwoord ‘ruminate’ als oorzaak voor slaapproblemen. Rumineren wordt bijna niet gebruikt in onze taal, maar het staat voor het alsmaar ‘herkauwen’ van je problemen. Voor het gemak zal ik hier het woord piekeren gebruiken.

Je hebt vast wel gehoord van de REM-fase van je slaap: dat is de fase waarin je droomt. Van de 4 fases in elk e slaapcyclus van 90 minuten, is dit de minst ontspannen fase, omdat je brein drukker bezig is met dat dromen. Dromen functioneren als ontlading van de niet uitgedrukte emoties van de dag ervoor. Onderzoek heeft uitgewezen dat depressieve mensen veel meer van hun slaaptijd besteden aan dromen dan niet-depressieve mensen. Dat komt omdat ze overdag meer tijd bezig zijn met piekeren. En doordat ze meer dromen en dus meer REM-slaap hebben, rusten ze ook minder uit tijdens hun slaap en voelen ze zich nog steeds uitgeblust en moe als ze wakker worden.

Om die cirkel te doorbreken is het dus nodig om eerst te zorgen dat er minder te piekeren valt, dat ze meer om handen krijgen. En eigenlijk ook dat onderstaande levensbehoeften zo vervuld worden dat er ook minder gepiekerd zal worden.

Lees meer over Human Givens Therapy, slaap en depressie in dit interessante artikel.

De 9 basisbehoeften van elk mens

Om het idee van basisbehoeften uit te leggen, nemen we als voorbeeld een plant. Een plant heeft namelijk ook bepaalde basisbehoeften: niet teveel water, niet te weinig, voldoende licht, bepaalde grond en specifieke voeding. Een plantje dat in de badkamer staat, doet het misschien wel ok, maar niet optimaal, omdat niet aan alle basisbehoeften voldaan zijn. Zo zien ze het dus ook bij mensen.

Hieronder lees je wat die 9 basisbehoeften van de mens zijn. Bij elk onderdeel kun je voor je kind (of met je kind samen) inschatten hoe het op dat vlak gaat, bijvoorbeeld door er een cijfer aan te geven. Dan zie je daarna duidelijk op welke vlakken er verandering nodig is en kunnen jullie gericht aan het werk. 

1.     De behoefte om aandacht te krijgen en te geven

Mensen zijn sociale wezens, we hebben altijd overleefd door in groepen samen te zijn. Dus aandacht is minstens zo belangrijk als eten. Zonder menselijk contact gaat je geestelijke gezondheid hard achteruit.

Omdat je bij een depressie juist minder meedoet met sociale dingen, krijg je op dit vlak sneller een tekort. En aan de andere kant geldt ook: soms krijgt de somberheid teveel aandacht: dat je vaker over problemen praat met vrienden en familie, juist omdat je er zo mee bezig bent. En hoe goed het ook is om open te zijn over de dingen waar je mee zit, kan teveel focus ook voor zorgen dat mensen minder met je willen praten. En daarnaast kan teveel aandacht aan negatieve gevoelens ook zorgen dat het een nog groter deel van je gedachten opeist.

2.     De behoefte om hoofd en lijf op elkaar af te stemmen

Dit betekent vooral dat je voor jezelf en voor je lijf zorgt. Dus dat je regelmatig eet en kiest voor gezonde producten. EN natuurlijk dat je zorgt voor voldoende beweging en niet alleen maar in je bed hangt. Tenslotte moet je ook iets doen om je hoofd voldoende rust en ontspanning te bieden. Dat kan dat wandelen zijn, maar bijvoorbeeld ook ademhalingsoefeningen, meditaties, mindfulness, of rustgevende muziek luisteren en even helemaal niets anders doen. En ook deze behoefte wordt vaak negatief beïnvloed als mensen depressief zijn: ze hebben helemaal geen zin of energie om met deze dingen bezig te zijn, of ze zien er het nut niet van in.

3.     De behoefte aan een gevoel van veiligheid en zekerheid

Dit gaat over het besef dat je niet in gevaar bent in je dagelijks leven, dat er geen misbruik van je wordt gemaakt. En een gevoel van zekerheid dat dingen goed blijven gaan, met school, thuis, werk, dat je die vorm van vastigheid niet gaat verliezen. Als je veel piekert over veiligheid, is het moeilijker om aandacht te geven aan je andere basisbehoeften.

4.     De behoefte aan een groepsgevoel en ertoe doen

Het is bewezen dat mensen over het algemeen gezonder zijn, wanneer ze betrokken zijn bij een bepaalde zaak, bij een idee of een groep. Iets dat over meer gaat dan alleen je eigen welzijn. Dat kan een groepje op school zijn, maar net zo goed virtueel: een groep die ook van K-pop houdt, of van Harry Styles of van Minecraft.

5.     De behoefte aan uitdaging en creativiteit

Je hersenen willen graag dingen creëren en nieuwe informatie opnemen. Zonder een bron van buitenaf, kan je verbeelding die creativiteit inzetten op het bedenken van vervelende scenario’s, wat dan vaak zorgt voor een toename van angst, piekeren en zorgen maken. Dit is niet helpend bij een depressie. Een gezonde geest heeft het nodig om uitgedaagd worden, om dingen te doen waar je goed in bent en je daarop te focussen.

6.     De behoefte aan intimiteit en verbinding

We hebben allemaal het gevoel nodig dat we verbonden zijn aan iets of iemand. Dat kan al een huisdier zijn, maar liefst ook een of meer personen. Als je je afsluit van anderen, of door omstandigheden wordt buitengesloten, zal deze basisbehoefte eronder lijden.

7.     De behoefte aan een gevoel van controle

Dit is een belangrijke behoefte: mensen willen niet dat hun leven wordt bepaald door anderen.

Dit gaat ook over controle hebben over je eigen lichaam en geest. Bij een depressie vraag je je steeds af wat er aan de hand is, dat je emoties zo met je aan de haal gaan. Dan ben je ook op dat vlak de controle kwijt.

8.     De behoefte aan een gevoel van status

Als mens hebben we een gevoel over wie we zijn, wat ons doel is, welke status we hebben. Dat gevoel van status halen we uit het hebben van duidelijke rol (op school of werk, in een relatie, groep of familie). Voor zo’n gevoel van status is het ook belangrijk dat we een basis van positief zelfvertrouwen hebben ontwikkeld en ook dat we oefenen met helpende gedachtenpatronen.

9.     De behoefte aan zingeving en doelen

Het is belangrijk dat je iets hebt om op te focussen buiten jezelf. Dat je plannen hebt voor de toekomst die je de moeite waard vindt en dat je het gevoel hebt dat je die kunt bereiken. Ook helpt het om waarden en overtuigingen te hebben waar je voor staat, misschien ook samen met anderen.

Wanneer iemand depressief raakt, kan hun enige doel worden ‘van de depressie af komen’. “Als ik van mijn depressie af kom, dan ga ik X, Y of Z doen”. Dit is goed te begrijpen, maar kan de situatie verergeren. Je focust dan steeds meer op je depressie, ten koste van je grotere levensdoelen.

Hulp nodig?

Als je al onder behandeling bent bij een psycholoog of psychiater, overleg het dan eerst, want dit is aanvullende begeleiding. Of misschien kan dit preventief helpen, als je de eerste tekenen van somberheid opmerkt. Ik kan met je kind samen naar deze 9 behoeften kijken en onderzoeken wat hij of zij stap voor stap kan gaan doen, om hier weer uit te komen en weer wat gelukkiger te worden. En natuurlijk kan dat ook met jouzelf, als je herkenning vindt in bovenstaande. Maak gewoon een afspraak voor een gratis kennismakingsgesprek en dan praten we verder over jullie situatie.