Oplossingsgericht… opvoeden

‘Oplossingsgericht’ is een term die al jaren populair is in coachingsland en op de werkvloer: oplossingsgericht coachen, oplossingsgericht managen…. Zelf noem ik het ook op deze site, dat ik met deze technieken werk. Maar wat zijn dat dan? En hoe kun je die thuis ook inzetten?

Van probleem naar doel

De naam oplossingsgericht klinkt eigenlijk als een open deur, want wie richt zich niet graag op een oplossing? Toch zijn veel ouders, managers en ook therapeuten vaak op zoek naar de oorzaak van een probleem: die zijn dus meer ‘oorzaakgericht’ of ‘probleemgericht’, dan dat ze ‘oplossingsgericht’ bezig zijn.

De belangrijkste eigenschap van oplossingsgericht denken is dat je bij het beschrijven van een probleem razendsnel van richting verandert en beschrijft hoe het wél moet zijn. Dat gebeurt met vragen als:

• Hoe zou het zijn als je dit probleem niet had?
• Hoe wil je dat het wél gaat?
• Hoe weet je wanneer het probleem opgelost is?

De ander zal dan meteen in een hele andere energie komen. Want bij het beschrijven van je doel, maak je je daar meteen een voorstelling van: hoe ziet het er dan uit? hoe praten de mensen dan tegen mij? wat voel ik dan van binnen? En het kan niet anders, of je vóelt al een beetje alsof je daar al bent. Je hersenen proberen zich alvast een beetje in te leven in de doelsituatie, anders zou je er geen omschrijving van kunnen maken.

De taak van degene die de vragen stelt is vooral om dan door te vragen: en wat nog meer? En wat nog meer? en wat nog meer? Zo gaat de ander zich alsmaar meer inleven in de doelsituatie. Je stelt alsmaar vragen die dat versterken:

• En wat doe jij dan anders?
• En hoe ziet het er dan voor je uit?
• En wat levert dat je op?

Het leuke van deze techniek is dat je de hersenen van de ander een beetje fopt: doordat ze alsmaar aan die doelsituatie denken, is het net of ze er al even geweest zijn. Het wordt daardoor ook makkelijker om na te denken hoe je dat kunt bereiken.

OPLOSSINGSGERICHTE TIPS VOOR OUDERS

Als je deze technieken ook meer in de communicatie met je kind gebruikt, dan zul je merken dat het allemaal wat gemakkelijker gaat. Er zijn echt enorm veel boeken over oplossingsgericht werk geschreven, het voert te ver om dat allemaal in een blog samen te vatten. Maar een paar tips kun je als ouder meteen al toepassen als je gesprekken met je kind voert. Ga er eens mee experimenteren en ontdek wat het jullie oplevert!

1. Ga niet te lang in op het probleem/de schuldvraag

We zijn geneigd om ruzies en wissewasjes tot op de bodem uit te zoeken. Niet alleen kom je in een welles-nietes-discussie terecht, het helpt je gewoon niet verder. Dan ben jij opeens de rechter die een oordeel moet vellen. Stel open vragen als:

• Hoe kunnen we dit nu oplossen?
• Wat kun jij doen, zodat jullie weer samen kunnen spelen
• Hoe zou je de volgende keer beter kunnen reageren?

Je ziet het: open vragen zijn vragen waar een simpel ‘ja’ of ‘nee’ geen antwoord kan zijn. Je zet de ander aan het denken. Open vragen beginnen bijvoorbeeld met: hoe, wat, waar, wanneer, waarom, waarmee…

2. Hou het doel voor ogen: wie moet er hier iets leren?

Gaat er iets mis, doe je kind iets verkeerd, of hebben ze onderling weer bonje… Blijf voor ogen houden hoe je het wél wilt hebben, hoe de situatie zou zijn als het probleem opgelost is. En bedenk dan: wat moet mijn kind nog leren, voordat we bij dat doel aankomen? Als jij goed voor ogen houdt dat dit iets is dat gewoon te oefenen en te leren is, dan kom je zelf al in een hele andere energie. Een kind moet bijvoorbeeld nog leren:

• grenzen aangeven (als broertje altijd aan zijn spullen zit en hij ontploft)
• zichzelf beheersen (bv stoppen met gamen als het net zo leuk is)
• met woorden aangeven dat het genoeg is (als er meteen geslagen wordt)
• dingen doen die niet zo leuk zijn (als het ongemotiveerd is voor bepaalde taken)
• dingen doen die spannend zijn (als het faalangstig gedrag vertoont)

3. Wat kan je kind al goed?

Als je weet wat het doel is, en wat je kind nog moet leren, bedenk dan eens wat je kind allemaal al in huis heeft: wat heeft het tot nu toe al geleerd?

Bedenk eens wat voor kwaliteiten je kind nog meer heeft? Durft het veel? Is het sociaal, creatief, behulpzaam, sportief, ondernemend? Bedenk eens met je kind hoe het deze eigenschappen ook kan inzetten om andere nieuwe dingen te leren… Maak je kind dus ook bewust van wat het allemaal al wél in huis heeft!

4. wanneer gaat het al beter?

Als je bepaald gedrag wilt veranderen bij je kind, en ook al voor ogen hebt wat je kind daarvoor nog moet leren, dan is een belangrijke oplossingsgerichte techniek om te onderzoeken wanneer je het gewenste gedrag al ziet: wat gaat er al goed/beter? Wanneer gaat het (soms) beter? Bij wie gaat het beter?

Dit is een heel belangrijke stap, niet alleen voor je eigen gemoed, maar ook voor je kind: wijs het op de momenten dat het al goed gaat. Dat geeft veel meer energie en motivatie dan dat je vertelt wanneer het weer mis is gegaan. Voel ook eens het verschil tussen:

“Jij kun je nu eenmaal niet goed concentreren” en “Grappig hè, als je zit te gamen, kun je wél goed concentreren!”

Of tussen:

“Jij kan niet stilzitten” en “Als je een toets hebt op school, hoe doe je dat dan, dat stilzitten?”

Het is voor een kind een opluchting om te horen dat het iets best kan, maar alleen nog op andere momenten moet leren toepassen. En dat is een kwestie van oefenen! En als je kind op andere vlakken goed kan doorzetten, dan kun je dat hierbij ook nog even tussen neus en lippen noemen: “Omdat jij zo’n doorzetter bent, gaat het je vast ook lukken om dit te leren!”

Bedenk eens wat voor kwaliteiten je kind nog meer heeft? Durft het veel? Is het sociaal, creatief, behulpzaam, sportief, ondernemend? Bedenk eens met je kind hoe het deze eigenschappen ook kan inzetten om andere nieuwe dingen te leren… Maak je kind dus ook bewust van wat het allemaal al wél in huis heeft!

Heb je nog vragen hierover? Stel ze gerust in de commentaren hieronder!