Een kind dat snel ontploft

Een kind dat snel ontploft

“Hij schiet in één keer van 0 naar 10 met zijn boosheid. Hij ontploft zo snel en slaat dan uit het niets een ander kind”. Een veel gehoorde opmerking bij kinderen van basisschoolleeftijd. Maar ook met oudere kinderen en bij jezelf zul je herkenning vinden in onderstaande uitleg.

De thermometer

Bij zo’n opmerking over ‘van 0 naar 10’ pak ik een grote houten thermometer erbij, bedacht door Tea Adema: met blokjes kun je die vullen van 1 naar 10. En dan vraag ik hoe de dag begon. Vaak is het dan nog 0. Maar er is al gedoe rondom welke trui hij aan wil. En wat er op brood moet. En of je nog mag beeldschermen, of je op tijd de deur uit gaat voor school. “Hoe hoog zat je toen al?” vraag ik dan, wijzend naar de thermometer. “4” zegt een kind dan.

Blokje na blokje

En dan kom je met die 4 de klas in, en wat gebeurde er toen? “Nou we gingen taal doen en daar heb ik echt een hekel aan”. Weer een blokje erbij. “En toen moesten we werken en toen zat hij steeds te tikken met zijn pen”. Weer een blokje erbij. “Maar toen ik vroeg of hij stil wilde zijn werd de juf boos op dat ik zat te praten”. Weer een blokje erbij. “Toen begon hij ook zachtjes mijn naam te zingen en toen was ik zó kwaad dat ik hem sloeg”.

Als je het zo bekijkt ga je niet van 0 naar 10. Meestal zijn het allemaal kleine dingetjes die zich opstapelen in de loop van de dag. En vanaf de 6 of 7 gaat het niet meer met 1 blokje tegelijk: dan verlies je de controle en doe je dingen die niet handig zijn: lelijke dingen zeggen, iemand pijn doen.

Soms gebeurt dat pas thuis, dat je je de hele dag hebt ingehouden en met een 7 naar huis komt. Dan hoeft er ook maar íets te gebeuren en BAM.

Twee thermometers in conflict

Alle kinderen herkennen dit. “En…” zeg ik er dan meteen bij: “Je moeder heeft ook zo’n thermometer” (moeders gaan dan meteen knikken). “En je vader en de juf ook, iedereen loopt ermee rond”. En als je allebei veel blokjes in je thermometer hebt, kun je niet meer gewoon praten, dan is er ruzie, schreeuwen, huilen, boosheid.

Als een van de twee dan nog rustig is, helpt dat de ander om rustig te blijven. Maar als je allebei ontploft, wordt het lastiger… dan moet je de boel eerst laten kalmeren voor je weer in gesprek gaat.

Wat helpt dan?

In bovenstaande situatie vraag ik aan een kind (en aan de ouder): “Wat helpt jou in zo’n situatie om er een blokje uit te krijgen? Wat kun je zelf doen? Wat kan papa of mama doen?”. En dan gaan we een heel lijstje maken. Praten helpt niet. Vaak helpt afzondering wel: even naar je kamer, even afkoelen. Een muziekje luisteren. Even op de trampoline, even boksen tegen je kussen. Iets creatiefs doen. Even knuffelen met de hond of kat, desnoods met papa of mama.

Vaak leer ik ze nog een extra truc: een paar keer diep in- en uitademen. Liefst nog langer uitademen dan je inademt. Bijvoorbeeld 3 tellen in, 6 tellen uitademen. Bij elke uitademhaling stel je je voor dat je je boosheid ver weg blaast. En je wordt meteen rustiger. Niet omdat je niet boos mag zijn, maar gewoon omdat je beter over dingen kunt praten als er een paar blokjes uit zijn. Als je van een 7 weer naar een 3 gezakt bent.

Nog beter: dat je hem aan voelt komen

Waar je uiteindelijk naartoe wilt bij je kind, maar ook bij jezelf, is dat je in je lijf gaat aanvoelen dat de spanning stijgt. Waar voel je dat? Is dat in je buik, je keel? Het maakt niet uit waar je het voelt, als je het maar herkent. En wat kun je op zo’n moment doen om het weer te laten zakken?

Ik zou willen dat alle kinderen dat van jongs af aan mee krijgen thuis en op school, dat ze nog meer in hun lichaam voelen wat er gebeurt, zodat ze het op tijd herkennen. En dan maar even afstand nemen, even naar de wc, even weg uit de situatie. Dat soort dingen zijn gemakkelijker om te doen bij 3 blokjes dan bij 6 blokjes.

Wat als je permanent al onder spanning staat?

De thermometer werkt ook goed als uitleg bij (hoog)gevoelige kinderen, of kinderen die het lastig hebben vanwege een bepaalde situatie. Als het je ’s nachts niet meer lukt om helemaal naar 0 te zakken, dan sta je in de ochtend misschien al met een 4 op. En dan is er nog maar weinig voor nodig waardoor je ontploft. Ook dan is het zaak om een lijstje te maken: welke dingen helpen je om te ontspannen? Het is belangrijk dat kinderen leren welke ‘coping-strategieën’ er zijn zodat ze een keuze hebben.

Tip: in de Pubers met Faalangst Podcast vind je elke 4 afleveringen een oefening of techniek waarmee je jezelf leert kalmeren. Zoals deze: Jouw ‘go to’ plek bij overprikkeling en stress.

En jij?

Als ouders loop je soms ook permanent op de 4 of 5 rond. Wat voor impact heeft dat op je gezin, je werk, je relatie? Het is fijn als een ander het aan je ziet en zegt: “Kom we gaan even een stukje lopen” of “Kom, ik neem het wel van je over”. Maar in de echte wereld is het niet altijd zichtbaar, en moet je zelf een seintje geven.

Je emmertje regelmatig legen

Soms kan een zetje van buitenaf ook handig zijn. Met EFT help ik kinderen van spanningen af, of het nu boosheid of stress is. En bij volwassenen doe ik soms EFT maar nog vaker hypnose. Even je emmertje helemaal leegmaken. En vooral mensen leren hoe ze dit zelf op regelmatige basis kunnen doen. Wil je hier hulp bij zodat jij of je kind minder snel ontploft? Plan dan even een kennismakingsgesprek met me in!